เรื่องเล่า ดร.ชา สนุก และสร้างสรรค์ 369

บทความ (2) นี้ ผมจะเล่าให้ฟังถึงการบริงานในส่วนที่เกี่ยวกับระบบผู้ว่า ฯ ซีอีโอ คือ ความเข้าใจคลาดเคลื่อนเกี่ยวกับระบบผู้ว่า ฯ ซีอีโอ ความเข้าใจที่ถูกต้องเกี่ยวกับระบบผู้ว่า ฯ ซีอีโอ ภาวะผู้นำของผู้ว่า ฯ ซีอีโอ อำนาจในการให้คุณให้โทษของผู้ว่า ฯซีอีโอ  และผู้ว่า ฯ ซีอีโอ คนแรกที่ผมได้ใกล้ชิด

ประสบการณ์เกี่ยวกับระบบผู้ว่า ฯ ซีอีโอ

1.ความเข้าใจคลาดเคลื่อนเกี่ยวกับระบบผู้ว่า ฯ ซีอีโอ (Chief Executive Officer)

          ในยุคนั้น รัฐบาล ทักษิณ ชินวัตร เพิ่งเริ่มปรับระบบการบริหารงานจังหวัดใหม่ จากระบบดั้งเดิมให้เป็นระบบการบริหารงานจังหวัดแบบบูรณาการ หรือระบบผู้ว่า ฯ ซีอีโอ ซึ่งหลาย ๆ คนในเวลานั้น ก็อาจจะยังไม่เข้าใจความหมายดีนัก ส่วนใหญ่นึกไปในทางลบ คือ มองว่า รัฐบาลต้องการให้ผู้ว่าราชการจังหวัดเป็นศูนย์กลางแห่งอำนาจ ซึ่งจะทำให้อำนาจของตนหรือหน่วยงานตนจะลดลง จึงแอบมีการต่อต้านในใจลึก ๆ

            โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ผู้นำองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นคิดไปไกลกว่านั้น คือ คิดว่า ระบบผู้ว่าฯ ซีอีโอ เป็นอุปสรรคต่อการกระจายอำนาจ เพราะแทนที่จะเอาอำนาจไปให้ผู้ว่า ฯ น่าจะกระจายอำนาจไปให้องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นดีกว่า หรือไม่ก็คิดว่า จะมีการดึงอำนาจของท้องถิ่นบางอย่างไปให้ผู้ว่า ฯ ซีอีโอ อย่างนี้ เป็นต้น  

2. ความเข้าใจที่ถูกต้องเกี่ยวกับระบบผู้ว่า ฯ ซีอีโอ

          ก่อนที่จะมีการใช้ระบบผู้ว่า ฯ ซีอีโอ การบริหารงานจังหวัด เป็นแบบสายใครสายมัน ไม่ค่อยยุ่งเกี่ยวกัน แต่ละหน่วยงานจะผูกพันกับต้นสังกัดของตนในส่วนกลาง เพราะส่วนกลางมีอำนาจให้คุณให้โทษได้โดยตรง ส่วนจังหวัดโดยผู้ว่าราชการจังหวัดเป็นเพียงทางผ่าน ลงนามในหนังสือนำส่งไปยังส่วนกลางให้เท่านั้น

            ด้วยเหตุนี้ ความคิดที่จะร่วมกันแก้ปัญหาในพื้นที่ในจังหวัดจึงไม่มี   เวลามีปัญหาเกิดขึ้น ผู้ว่าราขการจังหวัดแต่ละจังหวัดก็ต้องโยนปัญหาไปให้ส่วนกลาง เพราะตนเองไม่มีอำนาาจหรืองบประมาณที่จะแก้ไขปัญหาดังกล่าว อันเป็นสาเหตุหนึ่งที่ทำให้เกิดมีการยกม็อบเข้าสู่กรุงเทพ ฯ อยู่บ่อย ๆ

          การโยนปัญหาเข้าสู่ส่วนกลาง สุดท้ายปัญหามักจะถูกดองไว้ต่อไป ไม่ได้รับการแก้ไขอย่างทันท่วงที ทำให้ประชาชนหรือชาวบ้านได้รับความเดือดร้อนและเกิดความเบื่อหน่ายเป็นอย่างมาก

3.ภาวะผู้นำของผู้ว่า ฯ ซีอีโอ   

           รัฐบาลได้แก้ปัญหาโดยใช้แนวคิดของการบูรณาการทุกภาคส่วนที่อยู่ในพื้นที่จังหวัดเข้าด้วยกัน โดยใช้แผนยุทธศาสตร์การพัฒนาจังหวัดเป็นเครื่องมือ ส่วนตัวผู้ว่าราชการจังหวัดก็ต้องปรับบทบาท แทนที่จะสนใจเฉพาะงานของกระทรวงมหาดไทย  ต้องให้ความสำคัญแก่งานของทุกหน่วยงานที่อยู่ในพื้นที่จังหวัด โดยเฉพาะอย่างยิ่ง หน่วยงานที่อยู่ภายใต้แผนยุทธศาสตร์พัฒนาจังหวัด ซึ่งบางหน่วยงานอาจจะเป็นหน่วยงานที่ไม่ได้ขึ้นตรงต่อผู้ว่าราชการจังหวัดก็ได้

            ภายใต้ระบบผู้ว่า ฯ ซีอีโอ หรือบางครั้งก็เรียกว่า ระบบการบริหารจังหวัดแบบบูรณาการ มีหลักสำคัญอยู่อย่างหนึ่งว่า ทุกหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ถือว่าเป็นหุ้นส่วนแห่งความสำเร็จ เป็นความสำเร็จในการแก้ปัญหาร่วมกัน มิใช่เป็นความสำเร็จของหน่วยงานใดหน่วยงานหนึ่งเหมือนอย่างในอดีตที่ผ่านมา

          แผนยุทธศาสตร์พัฒนาจังหวัด คือ เครื่องมือหลักของการบริหารจังหวัดในระบบซีอีโอ เพราะภายใต้แผนยุทธศาสตร์ จะมีเงินงบประมาณที่ส่วนราชการหรือหน่วยงานต่าง ๆ ที่เป็นเจ้าภาพหลัก หรือเจ้าภาพรองจะได้รับไปดำเนินการ โดยไม่ต้องรองบประมาณจากกระทรวงหรือกรมต้นสังกัดแต่อย่างเดียวเหมือนอย่างในอดีต

          งบประมาณพัฒนาจังหวัด เป็นงบประมาณที่จังพวัดเป็นผู้ตั้งคำของบประมาณ ภายใต้แผนยุทธศาสตร์พัฒนาจังหวัด ส่งไปยังสำนักงบประมาณ เพื่อบรรจุในร่างพระราชบัญญัติงบประมาณรายจ่ายประจำปี ทั้งนี้ตามนัยพระราชกฤษฎีกาว่าด้วยการบริหารงานจังหวัดและกลุ่มจังหวัดแบบบูรณาการ พ.ศ. 2551

            ดังนั้น การที่ผู้ว่า ฯ ซีอีโอ สามารถจัดทำแผนยุทธศาสตร์พัฒนาจังหวัดพร้อมกับส่งคำขอตั้งงบประมาณไปยังสำนักประมาณได้ด้วยตนเอง จึงทำให้ผู้ว่า ฯ ซีอีโอ กล้าคิดออกนอกรอบ เพื่อแก้ปัญหาต่าง ๆ ของจังหวัด มีภาวะผู้นำแบบบูรณาการเชิงสร้างสรรค์  และสามารถเป็นเจ้าภาพหลักในการแก้ปัญหาต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นในพื้นที่จังหวัดของตนได้

4. อำนาจในการให้คุณให้โทษข้าราชการของผู้ว่า ฯ ซีอีโอ

          ตามระบบเดิม ผู้ว่าราชการจังหวัดจะมีอำนาจในการให้คุณให้โทษแก่ข้าราชการอย่างเต็มที่ก็เฉพาะข้าราชการสังกัดกระทรวงมหาดไทยหรือกรมการปกครอง แต่พอใช้ระบบซีอีโอ รัฐบาลได้ขอให้กระทรวง ทบง กรม ต่าง ๆ ให้พยายามมอบอำนาจในการบริหารงานบุคคลให้แก่ผู้ว่าราชการจังหวัดให้มากที่สุดเท่าที่จะมอบได้

            กรมการปกครองและกระทรวงมหาดไทยเองก็พร้อมจะสนองตอบนโยบายดังกล่าวของรัฐบาล จึงได้มีคำสั่งมอบอำนาจให้ผู้ว่าราชการจังหวัดสามารถโยกย้ายสับเปลี่ยนนายอำเภอที่ยังเป็นตำแหน่งระดับ 8 อยู่ ภายในเขตจังหวัดได้ นับว่าผู้ว่าราชการจังหวัดมีอำนาจเหนือข้าราชการฝ่ายปกครองในจังหวัดอย่างเต็มที่แม้แต่นายอำเภอ

5.ผู้ว่า ฯ ซีอีโอคนแรก ที่ผมได้ใกล้ชิด

          แม้ว่าระบบผู้ว่า ฯ ซีอีโอ จะได้เริ่มต้นในช่วงที่ผมดำรงตำแหน่งนายอำเภอบัวใหญ่ จังหวัดนครราชสีมา ซึ่งเป็นอำเภอก่อนหน้าที่ผมจะได้ย้ายมาดำรงตำแหน่งนายอำเภอเมืองชัยภูมิ แต่ผมก็ไม่ได้ใกล้ชิด ผู้ว่า ฯ ซีอีโอ ของจังหวัดนครราชสีมา เพราะอำเภอบัวใหญ่ อยู่ห่างไกลจังหวัดนครราชสีมาร่วม 100 กิโลเมตร โอกาสจะได้ใกล้ชิดจึงมีน้อย ดังนั้น ความรู้ความเข้าใจในอำนาจหน้าที่และบทบาทของผู้ว่า ฯ ซีอีโอ ของผมในขณะนั้นจึงยังมีไม่มาก จนกระทั่งได้มีโอกาสร่วมงานใกล้ชิดกับผู้ว่า ฯ ซีอีโอ คนแรกของจังหวัดชัยภูมิ

            ผู้ว่า ฯ ซีอีโอ คนแรก ของจังหวัดชัยภูมิ ก็คือ ท่านผู้ว่า ฯ ธวัช สุวุฒิกุล ท่านเป็นผู้ว่าราชการจังหวัดชัยภูมิลำดับที่ 56 ดำรงตำแหน่งระว่างปีพ.ศ.2545-2547 ซึ่งท่านและผมก็พอจะรู้จักกันมาก่อนบ้าง เมื่อครั้งเข้าเรียนปริญญาโทที่สถาบันบัณฑิต ฯ เพียงแต่ท่านเข้าเรียนก่อนผม จนใกล้จะจบแล้ว ผมจึงได้ลาเรียน

          ผมสังเกตเห็นว่า ภายใต้ระบบผู้ว่า ฯ ซีอีโอ ท่านธวัช สุวุฒิกุล ซึ่งอยู่ในวัยใกล้เกษียณอายุราชการแล้ว ท่านยังมีความกระฉับกระเฉง มีความกระตือร้นที่จะทำงานให้สัมฤทธิผล และให้ความสำคัญแก่งานทุกส่วนราชการ  รวมทั้งอำเภอด้วย ไม่ได้ให้ความสำคัญเฉพาะงานของกระทรวงมหาดไทยเท่านั้น

            นอกจากนี้ ท่านยังให้ความสำคัญแก่ภาคเอกชนด้วย เช่น หอการค้าจังหวัด สภาการท่องเที่ยวจังหวัด สมาคมกีฬาจังหวัด เป็นต้น

            ในฐานะที่เป็นนายอำเภอเมืองชัยภูมิ ท่านสั่งว่า ขอให้ผมไปอยู่ใกล้ชิดท่านหน่อย หากมีอะไรก็รายงานให้ท่านทราบด้วย ผมได้เสนอแนะให้จัดสภากาแฟที่จวนผู้ว่าราชการจังหวัด เพื่อให้ผู้ว่าราชการจังหวัด และผู้บังคับบัญชาระดับจังหวัดได้พบปะกับนายอำเภอในบรรยากาศที่เป็นกันเอง เดือนละ 2 ครั้ง ซึ่งท่านก็เห็นด้วย และปรากฏว่า ได้ผลดี รวมทั้งทำให้บรรดานายอำเภอของจังหวัดชัยภูมิได้รู้จักคุ้นเคยกันมากขึ้น

6.สรุป

          การที่ผมได้เล่าถึงเรื่องระบบผู้ว่า ฯ ซีอีโอ มาให้ท่านผู้ฟังตามสมควร เพราะระบบผู้ว่า ฯ ซีอีโอนี้ เป็นพื้นฐานที่ทำให้สามารถบริหารงานเพื่อแก้ปัญหาโรคไข้หวัดนกระบาด ณ พื้นที่จังหวัดได้อย่างมีประสิทธิภาพและประสิทธิผล รวมทั้งสร้างความพึงพอใจให้แก่ประชาชนด้วย

            หากไม่ใช่ระบบผู้ว่า ฯ ซีอีโอ สำนักงานปศุสัตว์จังหวัดก็จะแก้ปัญหาไปโดยลำพัง โดยผู้ว่าราชการจังหวัด รวมทั้งนายอำเภอก็จะไม่ถือว่า เป็นงานของตนโดยตรง อาจจะดูแลช่วยเหลือบ้างเท่าที่สำนักงานปศุสัตว์จังหวัดร้องขอ กล่าวคือ ตามระบบเดิม เป็นระบบตามสายงาน ไม่ได้ยึดพื้นที่เป็นหลักเหมือนระบบผู้ว่า ฯ ซีอีโอ โดยสำนักงานปศุสัตว์จังหวัดก็จะยึดถือคำสั่งของกรมปศุสัตว์เป็นหลัก

            ยิ่งกว่านั้น ตามระบบเดิม หากผู้ว่า ฯ ไปสนใจงานของส่วนราชการจังหวัดมาก ส่วนราขการก็อาจจะมองว่า ผู้ว่าราชการจังหวัดก้าวก่ายหรือแทรกแซงงานของตน

            ผมหวังว่า ท่านผู้อ่านคงเข้าใจระบบผู้ว่า ฯ ซีอีโอ ดีขึ้นนะครับ

       พบกันใหม่ วันจันทร์ที่ 6 เมษายน 2563

          ขอบคุณครับ

          ดร.ชา

          วันศุกร์ที่ 3 เมษายน 2563