เรื่องเล่า ดร.ชา สนุก และสร้างสรรค์ 369

“เอกราช ของชาติ คือชีวิตของประเทศ” เป็นบทความลำดับที่ 7 ของหมวด 9 เรื่องเล่า ประเทศไทย กับชาติมหาอำนาจ  ประกอบด้วย ความนำ  เอกราชกับวันชาติ วันชาติของประเทศชั้นนำของโลก วันชาติของกลุ่มประเทศอาเซียน สรุป และคุยกับดร.ชา

1.ความนำ

          หากประเทศเป็นคน เอกราชหรืออิสรภาพของชาติ ก็คือชีวิตของประเทศ ประเทศที่ไร้เอกราชหรือขาดอำนาจอธิปไตย เพราะต้องตกเป็นเมืองงขึ้นเขา ย่อมเท่ากับประเทศนั้นได้ตายไปแล้ว หมายความว่า ดินแดนแห่งนั้นไม่มีฐานะเป็นรัฐหรือประเทศอีกต่อไป

           รัฐ

            ดินแดนที่จะถือว่า เป็นรัฐ ตามหลักกฎหมายปกครอง ต้องมีองค์ประกอบอย่างน้อย 4 ประการคือ (1) ต้องมีดินแดนที่มีอาณาเขตอันแน่นอน (2)มีประชากรอาศัยอยู่พอสมควร (3) มีรัฐบาลปกครองหรือบริหารประเทศ และ(4) มีอำนาจอธิปไตยเหนือดินแดน

            หากประเทศใดตกเป็นเมืองขึ้นเขา แสดงว่าขาดองค์ประกอบของรัฐในข้อ (4) คือ ไม่มีอำนาจอธิปไตยเหนือดินแดน เพราะอำนาจอธิปไตยตกอยู่ในมือของต่างชาติที่เข้ามายึดครองเสียแล้ว

            การรักษาอำนาจอธิปไตยของชาติ

            การรักษาอำนาจอธิปไตยของชาติ เป็นงานที่ยากมาก หรืออาจจะพูดง่าย ๆ คือ การรักษา ดินแดน หรือรักษาเอกกราชของชาติ เป็นงานที่ยากทีเดียว โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ถ้าหากประเทศนั้นเป็นประเทศที่มีชาติมหาอำนาจหมายปองจะมีอำนาจหรืออิทธิพลเหนือ เหมือนอย่างประเทศไทย ซึ่งมีทำเลที่ตั้งในตำแหน่งยุทธศาสตร์ที่สำคัญของกลุ่มประเทศอาเซียน ตลอดจนการมีทรัพยกรธรรมชาติที่อุดมสมบูรณ์

          ดังนั้น ประเทศไทยจึงต้องเผชิญการแย่งชิงอำนาจและอิทธิพลของชาติมหาอำนาจตลอดมาตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา จนกระทั่งปัจจุบัน ซึ่งส่งผลกระทบต่อการรักษาความมั่นคงและอำนาจอธิปไตยของรัฐไทยโดยตรง

          บทความนี้ ต้องการจะนำเสนอความสัมพันธ์ระหว่างเอกราชของชาติกับการกำหนดวันชาติของประเทศ

2. เอกราชกับวันชาติ

          ความสัมพันธ์ระหว่างวันที่ประเทศได้รับเอกราชกับวันชาติ

            หลายประเทศในโลกนี้ทั่วทุกมุมโลก ไม่ว่าจะเป็นเอเชีย อาฟริกา อเมริกาใต้ อเมริกาเหนือ และออสเตรเลีย ล้วนเคยเป็นดินแดนอาณานิคมของชาติมหาอำนาจตะวันตกมาก่อน พอได้รับอิสรภาพมีฐานะเป็นรัฐโดยสมบูรณ์ ประเทศเหล่านั้น มักจะถือเอาวันที่ได้รับอิสรภาพ เป็นวันชาติ โดยในแต่ละปี ก็ จะมีการเฉลิมฉลองวันชาติกันอย่างยิ่งใหญ่  

          วันชาติที่ไม่ได้กำหนดตามวันที่ประเทศได้รับเอกราช

          ประเทศที่ไม่เคยตกเป็นอาณานิคมของชาติมหาอำนาจใดมาก่อน ประวัติศาสตร์ของประเทศนั้น จึงไม่มีวันที่ได้รับเอกราช  การกำหดนวันชาติ จึงยึดโยงกับเหตุการณ์สำคัญทางประวัติศาสตร์ของประเทศ เช่น วันชาติไทย ตรงกับวันที่ 5 ธันวาคม ของทุกปี โดยยึดถือเอาตามวันคล้ายวันพระราชสมภพของพระบาทสมเด็จ ฯ มหาภูมิพลอดุลเดชมหาราช บรมนาถบพิตร

            สำหรับรายละเอียดวันชาติของประเทศต่าง ๆ กรุณาคลิกดูได้จากเว็บไซต์นี้

            การเฉลิมฉลองวันชาติไทย ปี 2563

          วันชาตินับเป็นวันสำคัญที่สุดวันหนึ่งของประเทศ ดังนั้น ในแต่ละปีเมื่อวันชาติเวียนมาบรรจบ แต่ละประเทศจะมีงานเฉลิมฉลองวันชาติกันอย่างยิ่งใหญ่ แต่ถ้าปีใดเป็นปีสำคัญเป็นพิเศษ การเฉลิมฉลองก็จะยิ่งใหญ่กว่าทุกปี อย่างเช่น วันชาติไทยตรงกับวันคล้ายวันพระราชสมภพของพระบาทสมเด็จ ฯ มหาภูมิพลอดุลเดชมหาราช บรมนาถบพิตร เมื่อวันที่ 5 ธันวาคม 2563 ณ มณฑลพิธีท้องสนามหลวง โดยมีพระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้เสด็จพระราชดำเนินไปเป็นองค์ประธาน พร้อมด้วยสมเด็จพระนางเจ้า ฯ พระบรมราชินี และพระบรมวงศานุวงศ์ ท่ามกลางเหล่าพสกนิกรทุกหมู่เหล่าคอยเฝ้ารับเสด็จจำนวนหลายแสนคนคอย และได้เปล่งเสียงทรงพระเจริญกึกก้องท้องสนามหลวง

3.วันชาติของประเทศชั้นนำ

          การได้ทราบว่าวันชาติของประเทศใด ตรงกับวันใด และเพราะเหตุใดจึงกำหนดเอาวันดังกล่าวเป็นวันชาติของตน ก็จะทำให้เรามองเห็นความเป็นมาของชาติหรือประเทศนั้นได้อย่างรวดเร็ว

           ประเทศในโลกนี้ มีจำนวนมากที่เคยเป็นดินแดนอาณานิคมของประเทศมหาอำนาจมาก่อน ครั้นเมื่อได้รับอิสรภาพก็มักจะกำหนดวันที่ได้รับเอกราชเป็นวันชาติของตน

          ประเทศชั้นนำของโลก ในบทความนี้หมายถึงประเทศที่มีขนาดจีดีพีอยู่ในลำดับต้น ๆ ของโลก โดยเรียงลำดับตามขนาดจีดีพี ปี 2019 อันดับ 1-15 คือ

            3.1 สหรัฐอเมริกา

            วันชาติ คือ วันที่ 4 กรกฎาคม ตรงกับวันประกาศอิสรภาพจากบริเตนเมื่อวันที่ 4 กรกฎาคม ค.ศ.1776

          3.2 จีน (People’s Republic of China)

          วันชาติ คือ วันที่ 1 ตุลาคม ตรงกับวันประกาศตั้งประเทศสาธารณรัฐประชาชนจีน (Proclamation of the People’s Republic of China) เมื่อปี ค.ศ.1949

          3.3 ญี่ปุ่น

            วันชาติ คือ วันที่ 11 กุมภาพันธ์ ตรงกับวันสร้างชาติ(National Foundation Day) ในยุคจักรพรรดิพระองค์แรก คือ สมเด็จพระจักรพรรดิจิมมุ (Jimmu) ซึ่งได้เสด็จครองราชย์ ณ กรุงยามาโตะ เมื่อ 660 ปี ก่อนคริสตกาล (660 BC)

          3.4 เยอรมัน (Germany)

          วันชาติ คือ วันที่ 3 ตุลาคม ตรงกับวันรวมประเทศเยอรมันตะวันออกเข้ากับประเทศเยอรมันตะวันตก เมื่อปี ค.ศ.1990

          3.5 สหราชอาณาจักร (United Kingdom)

          วันเสาร์ที่ 2 ของเดือนมิถุนายน

          3.6 อินเดีย

            วันชาติ คือ วันที่ 26 มกราคม ตรงกับวันที่อินเดียได้ประกาศใช้รัฐธรรมนูญเมื่อปีค.ศ. 1950 หลังจากได้รับอิสรภาพจากจักรวรรดิบริเตน เมื่อวันที่ 15 สิงหาคม ค.ศ.1947

          3.7 ฝรั่งเศส

            วันชาติ คือ วันที่ 14 กรกฎาคม ตรงกับวันทลายคุกบัสติล (Bastille) ในการปฏิวัติใหญ่ฝรั่งเศสเมื่อปี ค.ศ.1789

          3.8 อิตาลี

            วันชาติ คือวันที่ 2 มิถุนายน ตรงกับวันเปลี่ยนแปลงการปกครองประเทศเป็นสาธารณรัฐ เมื่อปี ค.ศ.1946

          3.9 แคนาดา

            วันชาติ คือวันที่ 1 กรกฎาคม ตรงกับวันตั้งเป็นสาธารณรัฐจากอาณานิคมของบริเตนสามแห่ง (Creation of a federal Canada from British colonies ) เมื่อปี ค.ศ. 1867

          3.10 เกาหลีใต้

            วันชาติ คือ วันที่ 1 มีนาคม ตรงกับวันที่ได้อิสรภาพจากจักรวรรดิญี่ปุ่น เมื่อปี ค.ศ.1919

        3.11 รัสเซีย

            วันชาติ คือวันที่ 12 กรกฎาคม ตรงกับวันประกาศตั้งสหพันธรัฐรัสเซีย ภายหลังการล่มสลายของสหภาพโซเวียต เมื่อปี ค.ศ.1990

       3.12 บราซิล

            วันชาติ คือ วันที่ 7 กันยายน ตรงกับวันได้รับอิสรภาพจากโปรตุเกส เมื่อปี ค.ศ.1822

       3.13 ออสเตรเลีย

วันชาติ คือ วันที่ 26 มกราคม ตรงกับวันที่สร้างนครซิดนีย์ ซึ่งเป็นเมืองแรกที่ชาวยุโรปได้ไปตั้งถิ่นฐานในออสเตรเลีย เมื่อปี ค.ศ.1788

        3.14 สเปน

            วันชาติ คือ วันที่ 12 ตุลาคม ตรงกับวันที่คริสโตเฟอร์ โคลัมบัส (Christopher Columbus) ค้นพบทวีปอเมริกาเมื่อปี ค.ศ.1492

          3.15 อินโดนีเซีย

            วันชาติ คือ วันที่ 17 สิงหาคม ตรงกับวันประกาศอิสรภาพจากญี่ปุ่นและเนเธอร์แลนด์เมื่อปี ค.ศ.1945

4.วันชาติของกลุ่มประเทศอาเซียน

          ในจำนวนประเทศกลุ่มอาเซียน 10 ประเทศ มีประเทศไทยเพียงประเทศเดียวเท่านั้นที่ไม่เคยตกเป็นอาณานิคมของชาติมหาอำนาจตะวันตก ดังนั้น ทุกประเทศยกเว้นประเทศไทย จึงกำหนดเอาวันได้รับอิสรภาพเป็นวันชาติของประเทศ

            วันชาติของกลุ่มประเทศอาเซียน เรียงตามขนาดจีดีพีปี 2019 มีดังนี้

            4.1 อินโดนีเซีย

          วันชาติ คือวันที่ 17 สิงหาคม ตรงกับวันประกาศอิสรภาพจากการยึดครองของญี่ปุ่นและเนเธอร์แลนด์ เมื่อปี ค.ศ.1945

            4.2 ไทย

                วันชาติ คือ วันที่ 5 ธันวาคม ตรงกับวันคล้ายวันพระราชสมภพของพระบาทสมเด็จ ฯ มหาภูมิพลอดุลเดชมหาราช บรมนาถบพิตร

            4.3 ฟิลิปปินส์

          วันชาติ คือ วันที่ 12 มิถุนายน ตรงกับวันที่ได้ประกาศอิสราภาพจากสเปนเมื่อปี ค.ศ.1898

            4.4 สิงคโปร์

          วันชาติ คือวันที่ 9 สิงหาคม ตรงกับวันที่ได้แยกออกจามาเลเซีย มาเป็นประเทศใหม่ เมื่อปี ค.ศ.1965

            4.5 มาเลเซีย

          วันชาติ คือวันที่ 16 กันยายน ตรงกับวันที่ได้มีการรวมสหพันธรัฐมลายา บอร์เนียวเหนือ ซาราวัก และสิงคโปร์เข้าเป็นประเทศเดียวกัน ใช้ชื่อประเทศใหม่ว่า มาเลเซีย เมื่อปี ค.ศ.1963

            4.6 เวียดนาม

          วันชาติ คือวันที่ 2 กันยายน ตรงกับวันได้รับอิสรภาพจากฝรั่งเศสและการยึดครองของญี่ปุ่นเมื่อปี ค.ศ.1945

            4.7 เมียนมาร์

          วันชาติ คือ วันที่ 4 มกราคม ตรงกับวันที่ได้รับอิสรภาพจากจักรวรรดิบริเตน เมื่อปี ค.ศ.1948

            4.8 กัมพูชา

          วันชาติ คือวันที่ 8 พฤศจิกายน ตรงกับวันที่ได้รับอิสรภาพจากฝรั่งเศส เมื่อปีค.ศ.1953

            4.9 ลาว

          วันชาติ คือ วันที่ 2 ธันวาคม ตรงกับวันที่ได้ประกาศจัดตั้งเป็นประเทศสาธารณรัฐของประชาชน (The People’s Republic) เมื่อปี ค.ศ.1975

            4.10 บรูไน                                                    

            วันชาติ คือวันที่ 23 กุมภาพันธ์ ตรงกับวันของการฉลองการได้รับอิสรภาพจาก สหราชอาณาจักร เมื่อปี ค.ศ.1984 ภายหลังได้รับอิสรภาพแล้วเมื่อวันที่ 1 มกราคม ค.ศ.1984

5.สรุป

          เอกราช ของชาติ คือ ชีวิตของประเทศ ดังจะเห็นได้จากหลาย ๆ ประเทศที่เคยตกเป็นอาณานิคมของประเทศมหาอำนาจมาก่อน พอได้รับอิสรภาพ จึงมักเลือกเอาวันที่ได้รับอิสรภาพเป็นวันชาติของประเทศ เพราะวันที่ได้รับอิสรภาพ เปรียบเสมือนวันเกิดใหม่ของประเทศ

            แต่ถ้าประเทศใดไม่เคยตกเป็นอาณานิคมของชาติมหาอำนาจมาก่อน การกำหนดว่าวันใดสมควรจะถือเป็นวันชาติ ก็ขึ้นอยู่กับความเป็นมาทางประวัติศาสตร์ของแต่ละประเทศ

            คนไทยควรจะภาคภูมิใจที่ประเทศไทยของเราไม่เคยตกเป็นอาณานิคมของชาติมหาอำนาจใด  เราจึงไม่มีวันที่เรียกว่า วันได้รับเหมือนอย่างประเทศที่เคยตกเป็นอาณานิคม แต่ในช่วงเวลาที่ผ่านมา ไทยเราได้กำหนดเอาวันคล้ายวันพระราชสมภพของพระบาทสมเด็จ ฯ มหาภูมิพลอดุลเดชมหาราช บรมนาถบพิตร เป็นวันชาติพร้อมกันไปด้วย

            สำหรับความเห็นเพิ่มเติม กรุณาติดตามได้ใน คุยกับดร.ชา ท้ายบทความนี้

คุยกับดร.ชา

          คู่สนทนาของผมในวันนี้ คือ คุณกัลยา (ชื่อสมมุติ)

           คุณกัลยาเคยเป็นเพื่อนร่วมงานกับผม ในขณะเดียวกันก็เป็นลูกศิษย์ปริญญาโท รามคำแหง ของผมด้วย เธอเป็นคนทำงานเก่งและเรียนหนังสือเก่ง มีความคุ้นเคยกับผมเป็นอย่างดี

            “สวัสดี คุณกัลยา วันนี้ อาจารย์อยากจะชวนคุยเกี่ยวกับเรื่อง ความสัมพันธ์ระหว่าง อิสรภาพของชาติ กับวันชาติสักหน่อย ” ผมทักทายและชวนคุยเข้าประเด็นทันที

            “สวัสดีค่ะ อาจารย์ ดิฉันพร้อมแล้ว ขอเชิญอาจารย์กำหนดประเด็นเลย” คุณกัลยาทักทายผมตอบ

            “ถ้าเช่นนั้น อาจารย์ขอถามในประเด็นแรกเลยว่า อิสรภาพของชาติ มีความสำคัญต่อประเทศแต่ละประเทศเพียงใด และทำไมจึงต้องรักษาอิสรภาพของชาติไว้ ” ผมเริ่มเปิดประเด็นแรก

          “ ดิฉันมีความเห็นเป็นเกี่ยวกับความสำคัญของเอกราชของชาติ คือ

            ชาติใดไม่มีอิสรภาพ ก็เท่ากับความเป็นชาติได้ตายไปแล้ว เพราะต้องถูกปกครองโดยชาติอื่น และดินแดนของชาตินั้นก็จะกลายเป็นดินแดนของชาติที่มีอำนาจปกครอง

            ดังนั้น การทำนิติกรรมสัญญาระหว่างรัฐหรือประเทศ ชาติที่ตกเป็นเมืองขึ้นเขาก็จะไม่สามารถทำได้  เพราะอำนาจดังกล่าวตกเป็นของเจ้าอาณานิคมเสียแล้ว

            ส่วนอีกคำถามหนึ่งว่า ทำไมต้องรักษาอิสรภาพของชาติไว้ ดิฉันคิดว่า องค์ประกอบของรัฐข้อสุดท้ายคือ การที่จะเรียกดินแดนใดว่า เป็นรัฐได้ ดินแดนแห่งนั้น ต้องมีอำนาจอธิปไตยเป็นของตนเอง เพราะถ้าขาดอำนาจอธิปไตยลงเมื่อใด ความเป็นรัฐก็จะสิ้นสุดลงทันที ” คุณกัลยาตอบรวดเดียวเลยไม่รอให้ผมถามซ้ำอีก

            “ก็ชัดเจนดีนะคุณกัลยา ขอถามประเด็นที่สอง เมื่อตกเป็นเมืองขึ้นของนักล่าอาณานิคม รูปแบบการบริหารประเทศจะเปลี่ยนแปลงไปอย่างไร ” ผมถามลึกเข้าไปอีก

          “ ถ้าเราตกเป็นเมืองขึ้นเขาแล้ว อำนาจตัดสินใจหรือสั่งการต่าง ๆ เขาจะเป็นผู้กำหนดตามใจของเขาเลย

            โดยเขาอาจจะยอมให้คนของประเทศเราปกครองประเทศต่อไป แต่ก็เป็นเพียงหุ่นเชิดให้เขา เพราะต้องทำตามนโยบายและคำสั่งของเขาทั้งหมด เขาอยากได้อะไรก็ต้องยอมเขาหมด ไม่มีทางขัดขืน

            หรือเขาอาจจะตั้งคนของเขามาปกครองประเทศของเราเอง ในรูปแบบของผู้สำเร็จราชการแทนก็ได้ ถ้าเป็นแบบนี้แสดงว่า เขาเลือกที่จะบริหารแผ่นดินของเราด้วยตัวของเขาเอง ” คุณกัลยาตอบแบบเศร้า ๆ เล็กน้อย

            “ เราโชคดีนะ คุณกัลยา ที่ไม่ได้ตกเป็นเมืองขึ้นของเขา ไม่เช่นนั้นเราก็คงต้องก้มหน้ารับกรรม เป็นทาสของเขา ” ผมกล่าวเสริม

            “ใช่ค่ะ อาจารย์ ที่เป็นเช่นนี้ ก็เป็นเพราะพระปรีชาสามารถอันสูงยิ่งของบูรพมหากษัตริย์ไทยทุกพระองค์ โดยเฉพาะพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ที่ได้ทรงใช้พระสุขุมคัมภีรภาพรักษาอิสรภาพของชาติไทยไว้ให้ลูกหลานอย่างพวกเรา ๆ ได้อยู่สุขสบายตราบเท่าทุกวันนี้

            ดิฉันรู้สึกเสียดายที่คนรุ่นใหม่ไม่ได้สนใจหรือให้ความสำคัญในประวัติศาสตร์ไทย มีแต่คิดจะเอาอย่างฝรั่งมังค่า โดยไม่ดูรากเหง้าของตนเองว่า มีความเจริญและดีงามเพียงใด

            ดิฉันทราบมาว่า ประเทศอเมริกาเขาให้ความสำคัญในการเรียนวิชาประวัติศาสตร์มาก ทั้ง ๆ ที่เขาเพิ่งสถาปนาประเทศขึ้นมาเมื่อปี ค.ศ.1776 ก่อนกรุงรัตนโกสินทร์ของเราเพียง 6 ปี เท่านั้นเอง ” คุณกัลยากล่าวสรุปได้อย่างน่าฟัง

            “ดีเยี่ยมเลย ความเห็นในตอนสุดท้ายของคุณกัลยา วันนี้ขอบคุณมากนะ มีโอกาสค่อยคุยกันใหม่ ”ผมกล่าวชมเชยพร้อมกับขอบคุณ

          “ ด้วยความยินดีค่ะ อาจารย์”

ดร.ชา

          30/11/20