ฝึกนั่งสมาธิเพื่อคลายทุกข์ด้วยตนเอง เป็นบทความลำดับที่ 6 ของหมวด 13 เรื่องเล่า หนังสือ อีบุ๊ค โดยจะเล่าถึง ความนำ ส่วนประกอบของหนังสืออีบุ๊ค ฝึกนั่งสมาธิฯ ส่วนที่หนึ่ง ส่วนที่สอง ส่วนที่สาม ส่วนที่สี่ สรุป หนังสือ ฝึกนั่งสมาธิเพื่อคลายทุกข์ด้วยตนเอง (ฉบับเต็ม)
“ความทุกข์ของคนเรา เกิดจากความยึดมั่นถือมั่นในสิ่งที่ไม่เที่ยงแท้ และไม่มีตัวตนที่แท้จริง เพราะเป็นเพียงสิ่งสมมุติ เกิดขึ้น ดำรงอยู่ และดับไปในที่สุด
ดังนั้น หากบุคคลหมั่นฝึกการเจริญสัมมาสมาธิและสัมมาสติ อยู่เป็นประจำ ก็ย่อมจะทำให้มีสติที่ว่องไวและมีจิตใจที่เข้มแข็ง พร้อมที่จะคลายความยึดมั่นถือมั่นหรือปล่อยวางในสิ่งที่ทำให้ตนเกิดความทุกข์ได้”
1.ความนำ
ผมได้นำเสนอหนังสืออีบุ๊คมาแล้ว จำนวน 3 เล่ม คือ เล่มแรก สนุกกับการสร้างมนุษยสัมพันธ์ ด้วยเลข 1-9 เล่มที่สอง ปลัดอำเภอ อาชีพนี้ ดี และเล่มที่สาม สั่งจิตใต้สำนึกเพื่อความสำเร็จและความสุข ทุกเล่มมีวางจำหน่ายทางเว็บไซต์ www.ookbee.com, www.mebmarket.com, และ www.se-ed.com
สำหรับเล่มที่สี่ คือ ฝึกนั่งสมาธิเพื่อคลายทุกข์ด้วยตนเอง
หนังสืออีบุ๊ค “ฝึกนั่งสมาธิเพื่อคลายทุกข์ด้วยตนเอง” เป็นหนังสือขนาด A5 มีจำนวน 300 หน้า เกิดจากการนำบทความที่ผมได้เขียนและนำลงเผยแพร่ในเว็บไซต์ เรื่องเล่า ดร.ชา สนุก และสร้างสรรค์ 369 (www.tridirek.com) หมวด 7 เรื่องเล่า ประสบการณ์ ปฏิบัติธรรม เพื่อคลายทุกข์ เมื่อปีพ.ศ.2563 มาปรับปรุงแก้ไขเพิ่มเติมและรวมเล่มขึ้นมา เพื่อให้ท่านที่สนใจในการหัดนั่งสมาธิสามารถใช้เป็นคู่มือในการฝึกได้ด้วยตนเอง
เรื่องราวในหนังสือเล่มนี้ เป็นการเล่าเรื่องการฝึกนั่งสมาธิเพื่อคลายทุกข์ที่อยู่บนพื้นฐานประสบการณ์ของผมที่ได้หัดนั่งสมาธิมาตั้งแต่ปีพ.ศ.2522 จนกระทั่งปัจจุบัน รวมระยะเวลายาวนานร่วม 42 ปี ประกอบกับการศึกษาค้นคว้าเพิ่มเติมจากหนังสือคำสอนของ พระอริยสงฆ์ที่คนไทยหรือชาวพุทธทั่วโลกมีความศรัทธาเลื่อมใสเป็นอย่างมาก อาทิ หลวงปู่มั่น หลวงพ่อฤาษีลิงดำ พุทธทาสภิกขุ หลวงปู่ชา หลวงตามหาบัว หลวงพ่อวิริยังค์ และหลวงพ่อจรัญ เป็นต้น
2.ส่วนประกอบของหนังสือ ฝึกนั่งสมาธิเพื่อคลายทุกข์ด้วยตนเอง
หนังสืออีบุ๊ค เล่มนี้ แบ่งออกกเป็น 4 ส่วนคือ
2.1 ส่วนที่หนึ่ง ภูมิหลัง จุดเริ่มต้น และครูสอนพระกรรมฐาน
1.ภูมิหลัง
2.ครูสอนการนั่งสมาธิครั้งแรกของผม
3.ดินแดนอริยสงฆ์
4.กราบหลวงตามหาบัวที่กุฏิ
5.ครูสอนสัมมาสมาธิ-พระกรรมฐานหลวง
6.ครูสอนสัมมาสติ-มหาสติปัฏฐาน 4
2.2 ส่วนที่สอง ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับการนั่งสมาธิ
7.ก่อนนั่งสมาธิ
8.หลักธรรมเบื้องต้น
2.3 ส่วนที่สาม สัมมาสมาธิ และสัมมาสติ
9.นั่งสมาธิเพื่อให้ได้ฌาน
10.นั่งสมาธิ เพื่อคลายทุกข์ ด้วยสัมมาสติ
11.สติปัฏฐาน 4 จะช่วยคลายทุกข์ให้ท่านได้อย่างไร
12.ธรรมะในการพิจารณาธรรมในธรรมเพื่อคลายทุกข์
13.อานาปานสติ สัมมาสมาธิ 16 ขั้นตอนเพื่อคลายทุกข์
2.4 ส่วนที่สี่ บทสรุป
14.บทสรุปการนั่งสมาธิเพื่อคลายทุกข์ด้วยตนเอง
15.ข้อแนะนำในการนำหลักมหาสติปัฏฐาน 4 ไปปรับใช้ในการคลายทุกข์ในชีวิตประจำวัน
16.สรุปด้วยแผนภาพ
3. ส่วนที่หนึ่ง ภูมิหลัง จุดเริ่มต้น และครูสอนพระกรรมฐาน
ส่วนที่หนึ่งนี้ ต้องการจะนำเสนอภูมิหลัง จุดเริ่มต้น และครูสอนพระกรรมฐาน ในการหันหน้าเข้าหาแก่นแท้ของพระพุทธศาสนาด้วยการฝึกนั่งสมาธิ หรือปฏิบัติธรรมอย่างจริงจัง ประกอบด้วย 6 บทความ (บทความ 1-6) คือ
1.ภูมิหลัง
ภูมิหลัง เป็นการเล่าเรื่องให้ทราบว่า ผมได้ให้ความสนใจในการนั่งสมาธิมาตั้งแต่เมื่อใด อะไรคือมูลเหตุแห่งแรงจูงใจ เพราะการที่คนเราซึ่งเป็นปุถุชนหรือฆราวาสจะหันหน้าเข้าสู่การศึกษาธรรมะ และนั่งสมาธิอย่างจริงจัง ย่อมจะต้องมีมูลเหตุจูงใจพิเศษบางประการแน่นอน
2.ครูสอนการนั่งสมาธิครั้งแรกของผม
ต้องการเล่าให้ทราบว่า การนั่งสมาธิครั้งแรกของผมเริ่มต้นได้เมื่อใด อย่างไร ที่ใด มีใครเป็นครูสอน ถูกต้องหรือถูกทางหรือไม่ เพราะการเริ่มต้นครั้งแรกนับว่าสำคัญมาก หากเริ่มต้นด้วยดี ย่อมเท่ากับสำเร็จไปแล้วครึ่งหนึ่ง ในทางตรงกันข้าม หากเริ่มต้นไม่ดี ย่อมเท่ากับล้มเหลวไปแล้วครึ่งหนึ่งเช่นกัน
ส่วนรายละเอียดในการฝึกปฏิบัติครั้งแรกขอผมว่า ทำอย่างไร กรุณาอ่านต่อในส่วนที่สาม สัมมาสมาธิ และสัมมาสติ บทความที่ 13 อานาปานสติ สัมมาสมาธิและสัมมาสติ 16 ขั้นตอน เพื่อคลายทุกข์
3.ดินแดนอริยสงฆ์
บทความนี้เป็นบทความต่อเนื่องจากบทความที่ 2 โดยต้องการเล่าว่า ผมได้รับคำสั่งให้ย้ายไปดำรงตำแหน่งผู้ตรวจการส่วนท้องถิ่นจังหวัดอุดรธานี ซึ่งเป็นหัวเมืองหลักเมืองหนึ่งของภาคตะวันออกเฉียงเหนือเมื่อปีพ.ศ.2523 ได้อย่างไร มีใครเป็นผู้สนับสนุน
จังหวัดอุดรธานีในยุคสมัยนั้น มีเนื้อที่กว้างใหญ่กว่าปัจจุบันมาก เพราะรวมเอาพื้นที่จังหวัดหนองบัวลำภูทุกอำเภอในปัจจุบันเข้าไว้ด้วย นอกจากนี้ ยังเป็นดินแดนที่เต็มไปด้วยพระอริยสงฆ์สายหลวงปู่มั่น ภูริทัตโต เป็นจำนวนมาก
4.กราบหลวงตามหาบัวที่กุฏิ
บทความนี้เป็นบทความต่อเนื่องจากบทความที่ 3 เพื่อเล่าให้ท่านทราบว่า หลังจากได้รับคำสั่งจากกรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย ให้ย้ายจากตำแหน่งปลัดอำเภออาวุโส อำเภอภูเขียว จังหวัดชัยภูมิ ไปดำรงตำแหน่งผู้ตรวจการส่วนท้องถิ่นจังหวัดอุดรธานี (ปัจจุบันคือตำแหน่งท้องถิ่นจังหวัด) เมื่อไปพ.ศ.2523 ผมได้มีโอกาสเข้าไปกราบหลวงตามหาบัวที่กุฏิ วัดป่าบ้านตาด และหลวงตาได้มอบหนังสืออะไรให้เป็นที่ระลึกและกล่าวกับผมว่าอย่างไร
5.ครูสอนสัมมาสมาธิ-พระกรรมฐานหลวง
พระกรรมฐานหลวงให้ผม
บทความนี้เป็นการเล่าเรื่องประสบการณ์ของผมถึงสาเหตุที่ได้เข้าไปสมัครเป็นลูกศิษย์อุบาสิกาหรือแม่ชี พิมพา ทองเกลา(อุ้มปรีชา) ณ กุฏิประชาชื่น วัดกำแพง กรุงเทพมหานคร เพื่อเรียนการนั่งสมาธิแบบพระกรรมฐานหลวง โดยมีจุดประสงค์ในการแก้นิวรณ์ 5 เมื่อปลายปี พ.ศ. 2534
6.ครูสอนสัมมาสติ-มหาสติปัฏฐาน 4
บทความนี้เป็นการเล่าเรื่องการที่ผมได้บวชถวายเป็นพระราชกุศลแด่สมเด็จย่าเมื่อปีพ.ศ.2538 ณ วัดกุดไผท อำเภอเมืองสกลนคร จังหวัดสกลนคร ทำให้ผมได้เป็นลูกศิษย์หลวงปู่ปาน คุตตสติ (พระครูสังวรภิบาล) เจ้าอาวาสวัดกุดไผท และได้เรียนสัมมาสติ คือ มหาสติปัฏฐาน 4
4.ส่วนที่สอง ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับการนั่งสมาธิ
ส่วนที่สองนี้ ต้องการจะปูพื้นฐานความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับการนั่งสมาธิ ประกอบด้วย 2 บทความ
(บทความ 7-8) คือ
7.ก่อนนั่งสมาธิ
บทควานนี้ ต้องการจะนำเสนอความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับการนั่งสมาธิ ได้แก่ ความหมายและความสำคัญของสมาธิ ประโยชน์ของสมาธิ ประเภทของสมาธิ ท่านั่งสมาธิ การแต่งกายนั่งสมาธิ และสภาวะแวดล้อมของการนั่งสมาธิ
8.หลักธรรมเบื้องต้น
บทความนี้ ต้องการเล่าให้ทราบถึงหลักธรรมเบื้องต้นที่จำเป็นต้องทราบก่อนจะหัดนั่งสมาธิ ได้แก่ สมุทัย มรรคแปด และการจัดกลุ่มมรรคแปด
5. ส่วนที่สาม สัมมาสมาธิ และสัมมาสติ
ส่วนที่สามนี้ นับเป็นเนื้อหาหลักของหนังสือเล่มนี้ โดยเป็นการเล่าเรื่องของวิธีการนั่งสมาธิโดยตรง ประกอบด้วย 5 บทความ (บทความที่ 9-13) คือ
9.นั่งสมาธิให้ได้ฌาน
บทความนี้ ต้องการจะเล่าให้ทราบว่า การที่จะนั่งสมาธิให้ได้ฌานนั้น ต้องทราบเสียก่อนว่า ฌานมีองค์ประกอบอะไรบ้าง คำภาวนา และนิมิตในการนั่งสมาธิ คืออะไรและมีอะไรบ้าง อารมณ์ฌานคืออะไร และอารมณ์ของแต่ละฌานแตกต่างกันอย่างไร
10.นั่งสมาธิ เพื่อคลายทุกข์ ด้วยสัมมาสติ
บทความนี้ บอกเล่าถึงสัมมาสติว่า ซึ่งหมายถึงมหาสติปัฏฐาน 4 ประกอบด้วยอะไรบ้าง และการพิจารณากายในกายคืออะไร และพิจารณาอย่างไร
11. สติปัฏฐาน 4 จะช่วยคลายทุกข์ให้ท่านได้อย่างไร
บทความนี้ เป็นบทความที่มีเนื้อหาต่อเนื่องบทความที่ 10 โดยจะเล่าถึงวิธีการพิจารณาสติแบบมหาสติฐาน 4 ได้แก่ กายานุปัสสนาสติปัฏฐาน (ต่อจากบทความที่ 10 ) เวทนานุปัสสนาสติปัฏฐาน จิตตานุปัสสนาสติปัฏฐาน และธัมมานุปัสสนาสติปัฏฐาน
12. ธรรมะในการพิจารณา ธรรมในธรรม
บทความนี้ เป็นบทความต่อเนื่องจากบทความที่ 11 ในส่วนที่เกี่ยวกับ ธัมมานุปัสสนาสติปัฏฐาน โดยได้ยกหัวข้อธรรมที่ควรจะนำมาพิจารณา คือ นิวรณ์ 5 อุปสรรคของการบรรลุธรรม อุปาทานขันธ์ 5 อาตยนะ โพชฌงค์ 7 และอริสัจ 4
13. อานาปานสติ สัมมาสมาธิ และสัมมาสติ 16 ขั้นตอน เพื่อคลายทุกข์
บทความนี้ เป็นบทความสืบเนื่องจากบทความที่ 2 ในส่วนที่หนึ่ง ภูมิหลัง จุดเริ่มต้น และครูสอนพระกรรมฐาน คือบทความการฝึกปฏิบัติธรรมครั้งแรกของผม โดยได้นำเอาแนวทางในการหัดนั่งสมาธิแบบอานาปานสติ 16 ขั้นตอน ตามที่ท่านพุทธทาสภิกขุได้เขียนไว้ในหนังสืออานาปานสติมาเล่า
6.ส่วนที่สี่ บทสรุป
ส่วนที่สี่ บทสรุป เป็นการสรุปการนั่งสมาธิเพื่อคลายทุกข์ด้วยตนเอง พร้อมทั้งมีข้อแนะนำในการนำหลักมหาสติปัฏฐาน 4 ไปปรับใช้ในการคลายทุกข์ในชีวิตประจำวัน มีจำนวน 3 บทความ คือบทความที่ 14-16 ทั้งนี้ เพื่อให้ท่านผู้อ่านมีความเข้าใจในการฝึกสมถวิปัสสนากรรมฐาน ได้ชัดเจนยิ่งขึ้น ซึ่งจะเป็นประโยชน์ในการนำไปทดลองฝึกปฏิบัติด้วยตนเอง
โดยบทความที่ 16 เป็นการสรุปเนื้อหาทั้งหมดเป็นแผนภาพประกอบ จำนวน 8 แผนภาพ เพื่อให้ท่านผู้อ่านสามารถทำความเข้าใจได้สะดวกและรวดเร็วยิ่งขึ้น
7.สรุป
หนังสืออีบุ๊ค ฝึกนั่งสมาธิเพื่อคลายทุกข์ด้วยตนเอง เป็นหนังสือแนวเรื่องเล่าในการฝึกนั่งสมาธิสำหรับผู้ครองเรือนหรือฆราวาส เพื่อใช้เป็นคู่มือในการหัดนั่งสมาธิด้วยตนเอง ประกอบด้วย สัมมาสมาธิและสัมมาสติ กล่าวคือ สัมมาสมาธิ เป็นการนั่งสมาธิเพื่อให้ได้ฌาน 1-4 ส่วนสัมมาสตินั้น เป็นการเจริญมหาสติปัฏฐาน 4
พระกรรมฐานหลวง เป็นสัมมาสมาธิ อานาปานสติเป็นทั้งสัมมาสมาธิและสัมมาสติ ส่วนมหาสติปัฏฐาน 4 เป็นสัมมาสติ
ทั้งสัมมาสมาธิและสัมมาสติ มีสัมมาวายาจะ (ความเพียรชอบ) เป็นฐานไปสู่ความสำเร็จในคลายทุกข์และอาจจะดับทุกข์ได้ในที่สุด ถ้ายังมีความเพียรต่อไปเรื่อย ๆ
การเจริญสัมมาสมาธิและสัมมาสติ เรียกรวมกันว่า การเจริญสมถวิปัสสนากรรมฐาน อันเป็นไปตามแนวคำสอนของสมเด็จ พระสัมมาสัมพุทธเจ้าในการดับทุกข์ในที่สุด แม้บุคคลจะยังไม่สามารถดับทุกข์ได้แต่ก็ยังสามารถคลายทุกข์ลงได้ระดับหนึ่ง กล่าวคือ บุคคลผู้ครองเรือนหรือฆราวาส อาจจะยังไม่หวังจะดับทุกข์หรือไปสู่นิพพาน แต่การเจริญสัมมาสมาธิและสัมมาสติอยู่เสมอหรือบ่อย ๆ ก็จะช่วยทำให้บุคคลคลายทุกข์หรือมีความทุกข์น้อยลงนั่นเอง
บุคคลใดที่หมั่นเจริญสัมมาสมาธิและสัมมาสติอยู่เสมอ บุคคลนั้นแม้ชีวิตอาจจะเผชิญปัญหาร้ายแรงเพียงใด ก็อาจจะผ่านพ้นวิกฤตไปได้ด้วยผลแห่งการเจริญสัมมาสมาธิและสัมมาสติ เพราะบุคคลเช่นนี้จะไม่ขาดสติ และจะไม่แก้ปัญหาชีวิตด้วยอารมณ์หุนหันพลันแล่น แต่จะแก้ปัญหาด้วยสติอันฝึกมาดีแล้วนั่นเอง
หนังสือ ฝึกนั่งสมาธิเพื่อคลายทุกข์ด้วยตนเอง (ฉบับเต็ม)
ท่านใดที่ต้องการอ่านหนังสืออีบุ๊คเล่มนี้ฉบับเต็ม อาจคลิกเข้าไปดูรายละเอียดในเว็บไซต์ข้างล่างนี้ คือ
ขอขอบคุณทุกท่านที่กรุณาให้ความสนใจ
ดร.ชา 369
18 พฤศจิกายน 2564
ดร.ชาตรี ดิเรกศรี (Dr.Chartri Direksri) เคยรับราชการเป็นนักปกครองในตำแหน่งปลัดอำเภอตรี เมื่อปีพ.ศ.2517 ผ่านการดำรงตำแหน่งนายอำเภอหลายอำเภอ เป็นปลัดจังหวัด และเกษียณอายุราชการในตำแหน่งรองผู้ว่าราชการจังหวัด เมื่อปีพ.ศ.2554 นอกจากนี้ยังเคยเป็นอาจารย์ผู้บรรยายพิเศษ หลักสูตรปริญญาโท คณะรัฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยรามคำแหง เป็นเวลา 9 ปี
อาจารย์คะ เหตุใดชาวตะวันตก จึงนิยม มาบวชพระในประเทศไทยเรา ที่วัดหนองป่าพงมีแต่ชาวต่างชาติ ศาสนาแต่ละศาสนา สั่งสอนให้ผู้ที่นับถือเป็นคนดี
ก็เพราะเขามีความเลื่อมใสและศรัทธาในคำสอนของพระพุทธเจ้าว่า จะทำให้ผู้ปฏิบัติตามคำสอนสามารถพ้นทุกข์ได้จริง<ซึ่งเขาไม่อาจหาได้ในศาสนาหรือความเชื่อเดิมของตน/p>
อาจารย์คะ จุดแข็งของศาสนาพุทธ คือ อะไร คะ ขอบคุณค่ะ
จุดแข็งของศาสนาพุทธ คือ คำสอนของพระพุทธเจ้า บุคคลสามารถพิสูจน์ได้ด้วยตนเองว่า เป็นความจริงหรือไม่ จึงเป็นศาสนาที่ได้รับการยอมรับจากนักวิทยาศาสตร์มากที่สุดว่าเป็นวิทยาศาสตร์ทางจิต คือ สามารถพิสูจน์ได้จริง
เป็นบทความที่น่าจะมีต่อไปในขั้นตอการฝึกสมาธิถึงกรรมฐานครับ
อ๋อ ได้รวมเนื้อหาทั้งหมดไว้ใน อีบุ๊คแล้ว
น่าสนใจมากค่ะ ยิ่งด้วยภูมิรู้ บวกความตั้งใจขอผู้เขียน และวิธีการเขียนให้อ่านสนุกเข้าใจง่ายแล้ว ท่านผู้อ่านหลายท่านคงอยากฝึกนั่สมาธิให้เคมีในร่างการสมดุลกับสนามแม่เหล็กโลกแน่เลยค่ะ
ขอบคุณ คุณบุญญสรณ์มาก ที่กรุณาให้กำลังใจ