เรื่องเล่า ดร.ชา สนุก และสร้างสรรค์ 369

1.คำนำ

          บทความ (4) ดินแดนอริยสงฆ์ เป็นการเล่าถึง กัลยาณมิตร ดินแดนอริยสงฆ์ สรุป และคุยกับดร.ชา

          อนึ่งบทความก่อนหน้านี้ คือบทความ (3) ได่เล่าถึงการปฏิบัติธรรมครั้งแรกของผม

          ผมได้ดำรงตำแหน่งปลัดอำเภออาวุโส อำเภอภูเขียว จังหวัดชัยภูมิ เป็นระยะเวลา 1 ปี นับแต่เดือนมีนาคม 2522 จนกระทั่งเดือนมีนาคม 2523 กรมการปกครองได้มีคำสั่งแต่งตั้งและโยกย้ายให้ผมไปดำรงตำแหน่งผู้ตรวจการส่วนท้องถิ่นจังหวัดอุดรธานี ซึ่งเป็นจังหวัดใหญ่จังหวัดหนึ่งของภาคอีสานหรือภาคตะวันออกเฉียงเหนือ

            คำสั่งกรมการปกครองดังกล่าวได้ทำให้ผมและครอบครัวตื่นเต้นและยินดีเป็นอย่างมาก เพราะไม่เคยคิดว่า ตนเองจะได้รับแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งสำคัญตำแหน่งหนึ่งของข้าราชการฝ่ายปกครอง ณ จังหวัดที่มีความสำคัญและขนาดใหญ่อย่างจังหวัดอุดรธานี นับเป็นล้างความรู้สึกผิดหวังในคำสั่งจังหวัดชัยภูมิที่ได้ย้ายให้ผมลงจากตำแหน่งผู้ตรวจการส่วนท้องถิ่นจังหวัดชัยภูมิเมื่อเดือนมีนาคม 2522 ทั้ง ๆ ที่เพิ่งดำรงตำแหน่งได้เพียงเดือนเดียวได้อย่างสิ้นเชิง

            แต่จู่ ๆ การที่ผมจะได้รับแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งผู้ตรวจการส่วนท้องถิ่นจังหวัดอุดรธานีโดยไม่มีที่มาที่ไปก็อาจจะดูประหลาดไปหน่อย ความจริงมีเบื้องหลังของการออกคำสั่งกรมการปกครองดังกล่าว ก็เพราะผมมีกัลยาณมิตรคนหนึ่งคอยให้ความช่วยเหลือ

2.กัลยาณมิตร  

          ชีวิตราชการของผม หากไม่ได้รับความเอื้อเฟื้อจากกัลยาณมิตรท่านนี้ อาจจะไม่เจริญก้าวหน้าเท่าที่ควร นั่นคือ คุณพงษ์ศิริ กุสุมภ์ อดีตสมาชิกวุฒิสภาจังหวัดนครราชสีมา อดีตผู้ว่าราชการจังหวัดนครพนมและร้อยเอ็ด

            คุณพงษ์ศิริ ฯ เป็นผู้มีมนุษยสัมพันธ์ยอดเยี่ยม คล่องแคล่ว และชอบช่วยเหลือคนที่ได้รับความเดือดร้อน ตามอุปนิสัยของคนหมายเลข 5

            ผมกับคุณพงษ์ศิริ ฯ รู้จักคุ้นเคยกันมาตั้งแต่ปี พ.ศ.2517 เนื่องจากคุณพงษ์ศิริ ฯ เป็นคนปากช่อง จังหวัดนครราชสีมา ส่วนผมเพิ่งได้เข้ารับราชการเป็นปลัดอำเภอตรี อำเภอปากช่อง ต่อมาเมื่อปี พ.ศ.2518 ผมได้เข้ารับการอบรมที่โรงเรียนปลัดอำเภอ รุ่นที่ 15 วิทยาลัยการปกครอง พวกเรานักเรียนปลัดอำเภอ รุ่น 15 เป็นรุ่นราวคราวเดียวกัน จึงได้รับเชิญให้มาร่วมงานมงคลสมรสของคุณพงษ์ศิริ ฯ ณ โรงเรียนของบิดาคุณพงษ์ศิริเอง คือ โรงเรียนเรืองศรีวิทยา อำเภอปากช่อง และในโอกาสนั้น ผมได้เป็นตัวแทนนักเรียนปลัดอำเภอ รุ่นที่ 15 ขึ้นเวทีร้องเพลงเพื่อเป็นเกียรติในงานและอวยพรคู่บ่าวสาว เพลงที่ผมร้องคือ เพลงสาวผักไห่ ซึ่งเป็นเพลงลูกทุ่งที่กำลังฮิตในยุคนั้น

  ด้วยความสัมพันธ์อันดีระหว่างผมกับคุณพงษ์ศิริ ฯ ดังกล่าว หลังจากจังหวัดชัยภูมิได้มีคำสั่งย้ายผมจากตำแหน่งผู้ตรวจการส่วนท้องถิ่นจังหวัดชัยภูมิเมื่อเดือน มีนาคม 2522  ผมจึงตัดสินใจเดินทางเข้ากรมการปกครอง เพื่อระบายความทุกข์ใจกับคุณพงษ์ศิริ ฯ ฟัง ซึ่งเวลานั้นดำรงตำแหน่งเลขานุการของท่านรองอธิบดีกรมการปกครอง คือ ท่านวัลลภ ชัยพิพัฒน์ จึงทำให้คุณพงษ์ศิริ ฯ ได้รับทราบเรื่องราวความทุกข์ใจของผม และคอยหาจังหวะที่จะช่วยเหลือผมให้คลายทุกข์

            นี่คือที่มาที่ไปของการได้รับแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งผู้ตรวจการส่วนท้องถิ่นจังหวัดอุดรธานี แต่ทั้งนี้ผมเองก็เชื่อว่า ด้วยผลบุญที่ผมได้ฝึกการปฏิบัติธรรมแทบทุกคืนตลอดระยเวลาหนึ่งปี น่าจะเป็นพลปัจจัยทำให้ผมได้รับความสมหวังในครั้งนี้ด้วย

            อนึ่ง ด้วยความสัมพันธ์อันดีดังกล่าว เวลาพบหน้ากันทีไร คุณพงษ์ศิริ ฯ มักจะแสดงออกถึงความมีน้ำใจและมิตรไมตรีที่ดีต่อผมเสมอ และเมื่อหลายเดือนก่อน คุณพงษ์ศิริ ฯ พร้อมด้วยภรรยายังได้แวะเยี่ยมผมและภรรยาที่ทางใต้เลย นี่แหละที่เขาเรียกว่า กัลยาณมิตร

3.ดินแดนพระอริยสงฆ์

          ผมได้ย้ายมาดำรงตำแหน่งผู้ตรวจการส่วนท้องถิ่นจังหวัดอุดรธานี เมื่อเดือนมีนาคม 2523 คราวนี้ได้อยู่ยาวรวดเดียวเป็นเวลา 5 ปีครึ่ง กล่าวคือ ผมได้รับคำสั่งกรมการปกครองให้ย้ายเข้าไปดำรงตำแหน่งในกองราชการส่วนท้องถิ่น กรมการปกครอง เมื่อเดือนพฤศจิกายน 2528 จึงนับว่าเป็นการดำรงตำแหน่งที่มั่นคงมาก ผิดกับเมื่อครั้งดำรงตำแหน่งผู้ตรวจการส่วนท้องถิ่นจังหวัดชัยภูมิราวหน้ามือกับหลังมือทีเดียว

            จังหวัดอุดรธานีในครั้งนั้น มีพื้นที่กว้างใหญ่กว่าจังหวัดอุดรธานีในปัจจุบันมาก เพราะในครั้งนั้นได้รวมเอาพื้นที่จังหวัดหนองบังลำภูทั้งหมดเข้าไว้ด้วย

            ในยุคสมัยนั้น จังหวัดอุดรธานีเป็นที่รวมของพระอริยสงฆ์สายหลวงปู่มั่น ภูริทัตโต ซึ่งเป็นพระอาจารย์ใหญ่สายวิปัสสนาในยุคสมัยปัจจุบัน และเป็นพระอริยสงฆ์รูปที่ 3 ของไทย ที่ได้รับการยกย่องจากองค์การยูเนสโก เมื่อปีพ.ศ.2562 ให้เป็นบุคคลสำคัญของโลก                                                                           

พระอริยสงฆ์ดังกล่าว เช่น หลวงปู่ขาว อนาลโย วัดถ้ำกลองเพล อำเภอหนองบัวลำภู (ปัจจุบันคืออำเภอเมืองหลวงบังลำภู จังหวัดหนองบัวลำภู) หลวงปู่เครื่อง ธรรมจาโร วัดเทพสิงหาร อำเภอนายูง หลวงปู่อ่อน ญาณสิริ วัดป่านิโครธาราม อำเภอหนองวัวซอ และหลวงตามหาบัว วัดป่าบ้านตาด อำเภอเมืองอุดรธานี เป็นต้น

            การที่ผมได้มีโอกาสไปรับราชการ ณ จังหวัดอุดรธานี ในช่วงเวลาดังกล่าว นับว่า เป็นบุญวาสนาและมงคลแก่ชีวิตของผมและภรรยาเป็นอย่างยิ่ง ทำให้เราได้มีโอกาสกราบสักการะพระอริยสงฆ์หลายครั้ง

            ยิ่งกว่านั้น ยังทำให้เราได้มีโอกาสอันเป็นมหามงคลแก่ชีวิตยิ่ง ด้วยการได้เฝ้า ฯ รับ-ส่งเสด็จพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ฯ ภูมิพลอดุลยเดช รัชกาลที่ 9 พร้อมด้วยสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ (พระราชอิศริยศในขณะนั้น) และพระบรมวงศานุวงศ์ชั้นผู้ใหญ่ ในวโรกาสเสด็จพระราชดำเนินไปประกอบพระราชกรณียกิจและสนทนาธรรมกับพระอริยสงฆ์ในพื้นที่จังหวัดอุดรธานี จำนวนหลายครั้ง รวมทั้งงานพระราชทานเพลิงศพหลวงปู่ขาว อนาลโย เมื่อวันที่ 11 กุมภาพันธ์ 2527

4.สรุป

          ชีวิตคนเราไม่มีอะไรแน่นอน มีขึ้นมีลง มีโชคดีมีโชคร้าย มีเคราะห์ดีเคราะห์ร้าย เหมือนอย่างชีวิตราชการของผม เมื่อต้นปี 2522 โชคดีได้รับแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งผู้ตรวจการส่วนท้องถิ่นจังหวัดชัยภูมิ แต่เพียงชั่วเวลาเดือนเดียวก็ต้องลงไปเป็นปลัดอำเภออาวุโส อำเภอภูเขียว จนกระทั่งเดือนมีนาคม 2523 ผมจึงโชคดีได้เลื่อนตำแหน่งขึ้นเป็นผู้ตรวจการส่วนท้องถิ่นจังหวัดอุดรธานี ซึ่งเป็นจังหวัดใหญ่และมีความสำคัญมากจังหวัดหนึ่งของภาคตะวันออกเฉียงเหนือ

            คราวนี้ผมดำรงตำแหน่งอย่างมั่นคง อยู่ยาวนานร่วม 5 ปี 6 เดือน เรียกว่า หากเป็นรัฐบาลก็เป็นรัฐบาลที่มีเสถียรภาพมาก และในช่วงเวลาดังกล่าว ทำให้ผมได้มีโอกาสได้ฟังธรรมและศึกษาการปฏิบัติธรรมจากพระอริยสงฆ์ ศิษย์สายตรงของหลวงปู่มั่น ภูริทัตโต คือ หลวงตามหาบัว ซึ่งผมจะได้เล่าเรื่องราวให้ท่านทราบในบทความตอนต่อไป

          คู่สนทนาธรรมกับผมวันนี้ คือ คุณอมรฤทธิ์เช่นเดิม

คุยกับดร.ชา

“ สวัสดี คุณอมรฤทธิ์ วันนี้เรามาสนทนาธรรมกันต่อดีไหม ในหัวข้อ ดินแดนอริยสงฆ์ ” ผมชวนคุณอมรฤทธิ์สนทนาด้วยความรู้สึกผ่อนคลาย

“ดีครับอาจารย์ ทำไมอาจารย์จึงคิดว่า การที่อาจารย์ได้รับแต่งตั้งและโยกย้ายจากตำแหน่งปลัดอำเภออาวุโส อำเภอภูเขียว จังหวัดชัยภูมิ ขึ้นไปดำรงตำแหน่งผู้ตรวจการส่วนท้องถิ่นจังหวัดอุดรธานี ส่วนหนึ่งเป็นผลมาจากการปฏิบัติธรรมของอาจารย์ ” คุณอมรฤทธิ์สอบถามด้วยความรู้สึกสงสัยเต็มที

“อ๋อ ตามมรรคแปด หากจะกล่าวย่อ ๆ เรียกว่า ไตรสิกขา คือ ทาน ศีล และภาวนา  ตัวภาวนานี่มีอานิสงส์มากกว่าตัวทานและศีล ดังนั้น การที่อาจารย์ได้หมั่นปฏิบัติธรรมตลอดระยะเวลาหนึ่งปีของการดำรงตำแหน่งปลัดอำเภออาวุโส อำเภอภูเขียว จึงน่าจะเป็นพลปัจจัยพื้นฐาน ทำให้กัลยาณมิตรของอาจารย์ คือ คุณพงษ์ศิริ ฯ มีความเมตตากรุณาต่ออาจารย์และหาทางช่วยอาจารย์ให้มีโอกาสเกิดอีกครั้งหนึ่งในตำแหน่งใหม่ คือ ผู้ตรวจการส่วนท้องถิ่นจังหวัดอุดรธานี ” ผมตอบแบบชาวพุทธที่มีความเชื่อมั่นในผลบุญกุศล

“ ถ้าเช่นนั้น ผมเข้าใจหละ แต่ยังมีข้อสงสัยอีกข้อ ทำไมอาจารย์จึงกล่าวว่า การที่ได้ย้ายไปดำรงตำแหน่งผู้ตรวจการส่วนท้องถิ่นจังหวัดอุดรธานีในช่วงเวลานั้น เป็นบุญวาสนา ” คุณอมรฤทธิ์ยังอดสงสัยไม่ได้

“เรื่องนี้ คุณอมรฤทธิ์ต้องเข้าใจเสียก่อนว่า คำว่า พระสงฆ์ในความหมายที่แท้จริง หมายถึงพระสงฆ์ที่ได้บรรลุธรรมแล้ว อย่างต่ำที่สุดคือ ขั้นพระโสดาบัน ไปจนกระทั่งพระอรหันต์ ส่วนพระสงฆ์ทั่วไปที่เราพบเห็น เรียกว่า สมมุติสงฆ์ ” ผมอธิบายพอให้เข้าใจ

“ การทำบุญกับสมมุติสงฆ์กับพระอริยสงฆ์ แตกต่างกันอย่างไร อาจารย์ ช่วยอธิบายให้ผมเข้าใจหน่อย ” คุณอมรฤทธิ์ อยากรู้ในเชิงลึก

“ แตกต่างกันแน่นอน คุณอมรฤทธิ์ สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ได้ตรัสเอาไว้ว่า แม้วัตถุทานบริสุทธิ์ และเจตนาในการทำทานบริสุทธิ์ แต่เนื้อนาบุญของผู้รับการถวายทานไม่เท่ากัน อย่างเช่น การถวายทานแด่พระสมมุติสงฆ์ 100 ครั้ง ก็สู้การถวายทานพระโสดาบันครั้งเดียวไม่ได้ และถ้าเป็นพระอรหันต์ ความแตกต่างก็จะมากกว่าขึ้นไปเรื่อย ๆ ” ผมอธิบายย่อ ๆ พอให้เข้าใจ  ( รายละเอียดอาจดูได้ใน สมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช องค์ที่ 19 วัดบวรนิเวศวิหาร, วิธีสร้างบุญบารมี)

“อย่างนั้นเหรอ ถ้าเช่นนั้น ผมคงต้องแสวงหาโอกาสที่จะได้ทำบุญกับพระอริยสงฆ์บ่อย ๆ ” คุณอมรฤทธิ์เริ่มเข้าใจและแสดงเจตนาออกมาให้เห็น

“ ดีแล้ว คุณอมรฤทธิ์ อาจารย์ขออนุโมทนาด้วย วันนี้ เราคงคุยกันแค่นี้นะ มีโอกาสเราค่อยคุยกันใหม่ ขอให้ผลบุญของการสนทนาธรรมครั้งนี้ ได้ปกป้องคุ้มครองให้คุณอมรฤทธิ์และครอบครัว มีแต่ความสุขและความเจริญตลอดไป ”

ดร.ชา

“ หากมีผลบุญใด ๆ เกิดขึ้นจากการเขียนบทความนี้เป็นธรรมทาน ขอน้อมจิตถวายแด่องค์พระสยามเทวาธิราช และพระหลักเมือง ขอได้โปรดปกป้องคุ้มครองสยามประเทศให้แคล้วคลาดปลอดภัยจากศัตรูหมู่มารทั้งปวง ”

ดร.ชา

19/08/20