เรื่องเล่า ดร.ชา สนุก และสร้างสรรค์ 369

ในบทความก่อนหน้านี้ คือ บทความ (2)ได้เล่าถึงรูปแบบการปกครองของ อังกฤษ และได้เปรียบเทียบให้เห็นความแตกต่างไปจากรูปแบบการปกครองของประเทศไทย

       สำหรับบทความ (3) นี้เป็นบทความต่อเนื่องจากบทความที่แล้ว โดยจะกล่าวถึงระบบตำรวจของประเทศอังกฤษ แยกออกเป็น 3 หัวข้อ คือระบบกฎหมายของประเทศอังกฤษ ระบบตำรวจของประเทศอังกฤษ   สรุปและข้อคิดเห็น

1.ระบบกฎหมายของประเทศอังกฤษ

ด้วยเหตุผลความเป็นมาทางประวัติศาสตร์ดังกล่าวข้างต้น ทำให้ประเทศอังกฤษหรือสหราชอาณาจักร ซึ่งเป็นรัฐเดี่ยว แต่มีลักษณะบางอย่างคล้ายกับเป็นรัฐรวม  กล่าวคือ นอกจากมีรัฐสภาแห่งสหราชอาณาจักรแล้ว  ยังมีสภาแคว้นเวลส์ สภาแคว้นสก็อตแลนด์ และสภาแคว้นไอร์แลนด์เหนือ   และยิ่งกว่านั้น ประเทศอังกฤษเป็นเพียงประเทศเดียวในโลกที่มีรัฐธรรมนูญไม่เป็นลายลักษณ์อักษร (Unwritten Constitution)

และด้วยเหตุผลความเป็นมาทางประวัติศาสตร์ดังกล่าว ได้ทำให้ระบบกฎหมายของประเทศอังกฤษ แบ่งออกเป็น ๓ ระบบด้วยเช่นกัน  คือ

❶ระบบกฎหมายอังกฤษ (English Law) ใช้บังคับในอังกฤษและแคว้นเวลส์ (England and Wales)

❷ ระบบกฎหมายสก็อต (Scot Law) ใช้บังคับในแคว้นสก็อตแลนด์  อันเป็นผลมาจาก Acts of Union 1707  ทำให้เกิดการรวมสก็อตแลนด์เข้าเป็นบริเตนใหญ่ (Great Britain) แต่ยังคงยินยอมให้มีระบบกฎหมายสก็อตแยกออกมาต่างหาก

❸ ระบบกฎหมายไอร์แลนด์เหนือ (Northern Ireland) ใช้บังคับในแคว้นไอร์แลนด์เหนือ อันเป็นผลมาจาก Acts of Union 1800 ทำให้มีการรวม ไอร์แลนด์เหนือเข้ากับบริเตนใหญ่ แต่ยังคงให้แคว้นไอร์แลนด์เหนือมีระบบกฎหมายของตนเองต่อไป

ในส่วนของระบบศาล ศาลสูงแห่งสหราชอาณาจักร The Supreme Court of the  United Kingdom)  เพิ่งมีการจัดตั้งเมื่อปี 2009 ทำหน้าที่เป็นศาลสูงสุดเพื่อแทนที่คณะกรรมาธิการพิจารณาอุทธรณ์ของสภาขุนนาง (Appellate Committee of the House of Lords)  มีอำนาจพิจารณาคดีอาญาและคดีแพ่งที่เกิดขึ้นในอังกฤษ แคว้นเวลส์ และแคว้นไอร์แลนด์เหนือ  แต่ถ้าเป็นคดีที่เกิดขึ้นตามกฎหมายสก็อตแลนด์ จะมีอำนาจพิจารณาเฉพาะคดีแพ่ง ส่วนคดีอาญาจะเป็นอำนาจของศาลสก็อตแลนด์เอง

นอกจากนี้ ยังมีศาลสูงสุดที่มีอำนาจพิจารณาอุทธรณ์คดีที่เกิดขึ้นในประเทศเครือจักรภพอังกฤษด้วย เรียกชื่อว่า Judicial Committee of the Pricy Council

(Wikipedia, Law of the United Kingdom, 12nd July 2020)

2.ระบบตำรวจของประเทศอังกฤษ

          แม้ประเทศอังกฤษเป็นรัฐเดี่ยว แต่ก็ไม่ใช้ระบบตำรวจแห่งชาติ แต่ใช้ระบบตำรวจท้องถิ่นเป็นหลักภายใต้ระบบไตรภาคี

          2.1 ระบบไตรภาคี (Tripartite System )

           แม้ประเทศอังกฤษเป็นประเทศรัฐเดี่ยว แต่ก็ไม่มีระบบตำรวจแห่งชาติ   ในทางตรงข้าม เป็นระบบตำรวจที่ยึดติดอำนาจความยินยอมของประชาชนเป็นหลัก   ส่วนการควบคุมตำรวจนั้น ใช้ระบบการถ่วงดุลสามฝ่าย ( ( Tripartite system of control for the police) ประกอบด้วย รัฐบาล (central government) ผ่านทางรัฐมนตรีมหาดไทย องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (Local government) ซึ่งใช้อำนาจผ่านคณะกรรมการตำรวจของท้องถิ่น (police authorities) และองค์กรตำรวจเอง (police organization)  โดยรัฐบาลและองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นเป็นผู้จัดตั้งงบประมาณเป็นค่าใช้จ่ายในกิจการตำรวจ

          การจัดระบบตำรวจของประเทศอังกฤษมีความสัมพันธ์กับการจัดรูปแบบการปกครองและระบบกฎหมายของประเทศ  กล่าวคือ ประเทศอังกฤษเป็นรัฐเดี่ยวที่ไม่มีการปกครองส่วนภูมิภาคเหมือนประเทศรัฐเดี่ยวโดยทั่วไป คงมีเฉพาะการปกครองส่วนกลางและการปกครองส่วนท้องถิ่น ดังนั้น การจัดระบบตำรวจจึงถือหลักการถ่วงดุลระหว่าง 3 ฝ่าย คือ รัฐบาล  องค์กรตำรวจ และองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 

ในที่นี้จะขอกล่าวถึงโครงสร้างระบบไตรภาคีในการบริหารงานระบบตำรวจของอังกฤษและเวลส์ เพื่อให้มองเห็นภาพระบบดังกล่าวได้ชัดเจนขึ้น

            2.1.1 โครงสร้างระบบไตรภาคีของอังกฤษและแคว้นเวลส์ (Tripartite Structure  of England and Wales)

(House of Commons, The tripartite structure, www.parliament.uk, 11^th July 2020)

          ดังได้กล่าวมาแล้ว่า อังกฤษและแคว้นเวลส์ใช้ระบบกฎหมายเดียวกัน จึงทำให้มีระบบตำรวจเดียวกันด้วย กล่าวคือ นับแต่ปี 1964  ตามกฎหมายตำรวจ 1964 (Police Act 1964) กองกำลังตำรวจในอังกฤษและแคว้นเวลส์แบ่งออกเป็น 43 เขตซึ่งอิสระต่อกัน (independent  forces) แต่อยู่ภายใต้การกำกับของกระทรวงมหาดไทย (Home Office directive)  โดยโครงสร้างระบบไตรภาคีในการบริหารงานตำรวจ ประกอบด้วย 3 ฝ่าย คือรัฐมนตรีมหาดไทย (Home Secretary) หัวหน้าตำรวจประจำเขต (Chief Constable)  และคณะกรรมการตำรวจของท้องถิ่น (Police Authority) ซึ่งได้รับแต่งตั้งจากสภาท้องถิ่น (Local Council) จำนวน 9 คน

                        ❶รัฐมนตรีมหาดไทยรับผิดชอบต่อสภา ในเรื่องของประสิทธิภาพและประสิทธิผลในการปฏิบัติงานของตำรวจ รวมทั้งกำหนดมาตรฐานขั้นต่ำในการปฏิบัติงานของตำรวจ

                        ❷หัวหน้าตำรวจในแต่ละเขตรับผิดชอบในเรื่องประสิทธิผลในการปฏิบัติงานของตำรวจในเขต

                        ❸คณะกรรมการตำรวจของท้องถิ่น เป็นผู้แต่งตั้งหัวหน้าตำรวจ และนายตำรวจอาวุโสในเขต  และเป็นผู้กำหนดยุทธศาสตร์หรือทิศทางในการปฏิบัติงานของตำรวจให้ตอบสนองความต้องการของประชาชนในท้องถิ่น

                        ต่อมาได้มีกฎหมายตำรวจปี 1996 (Police Act 1996) ได้โอนอำนาจในการบริหารงบประมาณจากคณะกรรมการตำรวจของท้องถิ่นให้เป็นอำนาจของหัวหน้าตำรวจ และได้ให้อำนาจรัฐมนตรีมหาดไทยในการขอให้คณะกรรมการตำรวจของท้องถิ่นสั่งให้หัวหน้าตำรวจพ้นตำแหน่งได้  และยิ่งกว่านั้น ตามกฎหมายตำรวจปี 2002  (Police Act 200) ได้ให้อำนาจรัฐมนตรีมหาดไทยสั่งการตำรวจได้โดยตรงมากขึ้น

                        จะเห็นได้ว่า ระบบตำรวจของประเทศอังกฤษมีแนวโน้มไปในทิศทางที่จะทำให้รัฐบาลมีอำนาจและบทบาทในการสั่งงานตำรวจได้มากขึ้น โดยผ่านทางรัฐมนตรีมหาดไทย

                       ทั้งนี้ เป็นผลมาจากภัยของการก่อการร้ายสากลที่เริ่มต้นขึ้นอย่างชัดเจนจากการถล่มเวิร์ลเทรดเซนเตอร์ในสหรัฐอเมริกา เมื่อวันที่  11  กันยายน 2001 (พ.ศ.2544)

                   ดังนั้น ประเทศอังกฤษจึงต้องปรับกลไกอำนาจในการสั่งและประสานงานตำรวจให้สามารถรับมือกับการก่อการร้ายสากลได้อย่างรวดเร็วและมีประสิทธิภาพในการเผชิญเหตุ  เพราะหากยังคงใช้กลไกเดิมที่อำนาจตัดใจส่วนใหญ่อยู่ที่ท้องถิ่น การแก้ปัญหาภัยการก่อการร้ายอาจจะไม่ทันการ

                    เมื่อเล่าถึงเรื่องนี้ ผมขอขยายความเพิ่มเติมว่า หลังจากการถล่มเวิร์ลเทรดเซนเตอร์ ณ กรุงนิวยอร์ค สหรัฐอเมริกาได้ยกเครื่องระบบการรักษาความมั่นคงของประเทศใหม่เพื่อให้สามารถตอบโต้การก่อการร้ายสากลได้อย่างมีประสิทธิภาพ ด้วยการจัดตั้งกระทรวงขึ้นมาใหม่เพื่อรับผิดชอบในเรื่องนี้โดยตรง คือ กระทรวงความมั่นคงแห่งมาตุภูมิเมื่อปี ค.ศ.2002 โดยเป็นกระทรวงที่มีอัตรากำลังเจ้าหน้าที่ราว 240,000 คน นับเป็นกระทรวงที่มีอัตรากำลังมากรองลงมาจากกระทรวงกลาโหมของสหรัฐอเมริกา ดูรายละเอียดเพิ่มเติมได้ในบทความระบบตำรวจและรูปแบบการปกครองของสหรัฐอเมริกา

2.1.2 ระบบตำรวจแคว้นสก็อตแลนด์ และระบบตำรวจแคว้นไอร์แลนด์

อยู่ในอำนาจของสภาแห่งแคว้นสก็อตแลนด์ และสภาแห่งแคว้นไอร์แลนด์เหนือ โดยใช้ระบบไตรภาคีในทำนองเดียวกันกับระบบไตรภาคีของอังกฤษและแคว้นเวลส์

2.2 ประเภทของตำรวจในประเทศอังกฤษ

            ตำรวจในสหราชอาณาจักรอาจแบ่งออกเป็น 3 ประเภทใหญ่ๆ ดังนี้ คือ

❶ ตำรวจเขตพื้นที่ Territorial police services) ซึ่งเป็นตำรวจส่วนใหญ่ของประเทศ โดยแบ่งเขตพื้นที่ในการดูแลของตำรวจออกเป็น ๔๕ เขตในจำนวนนี้ รวมถึงตำรวจเขตพื้นที่มหานครลอนดอนด้วย (Greater London)

                        ❷ หน่วยตำรวจระดับชาติ (National law enforcement) ได้แก่

                        หน่วยอาชญากรรมแห่งชาติ (National crime agency) มีอำนาจในการป้องกัน.เหนือ จะต้องทำความตกลงกันก่อน

                   หน่วยตำรวจขนส่งแห่งบริเตน (British Transport Police)

                    ❸ ตำรวจเบ็ดเตล็ด (Miscellaneous police services) เป็นตำรวจที่มีอำนาจหน้าที่นอกเหนือไปจากตำรวจสองประเภทแรก เช่น ตำรวจดูแลสวนสาธารณะ

(Wikipedia, Law Enforcement in the United Kingdom, 11^th July 2020)

3.สรุปและข้อคิดเห็น

          ในบทความ (3) เรื่องเล่า ระบบตำรวจและรูปแบบการปกครองประเทศของประเทศที่พัฒนาแล้ว กรณีประเทศอังกฤษ ได้ชี้ให้ท่านผู้อ่านเห็นว่า แม้ประเทศอังกฤษเป็นรัฐเดี่ยว แต่มีระบบกฎหมายอยู่ถึง 3 ระบบ คือ ระบบกฎหมายอังกฤษและเวลส์ ระบบกฎหมายสก็อต และระบบกฎหมายไอร์แลนด์เหนือ ทั้งนี้เป็นผลมาจากความเป็นมาทางประวัติศาสตร์ของประเทศ 

            ด้วยเหตุผลทางประวัติศาสตร์ดังกล่าว ได้ทำให้ประเทศอังกฤษมีระบบตำรวจอยู่ 3 ระบบด้วยเช่นกัน แต่ทั้งสามระบบก็มีความละม้ายคล้ายกัน แตกต่างกันเพียงในรายละเอียด

            การที่ประเทศอังกฤษเป็นรัฐเดี่ยว ไม่มีการปกครองส่วนภูมิภาค มีแต่การปกครองส่วนท้องถิ่น ดังนั้น การวางระบบตำรวจของประเทศอังกฤษจึงได้วางให้สอดคล้องกับรูปแบบการปกครองประเทศ คือ ให้ใช้ระบบตำรวจท้องถิ่นเป็นหลัก แต่มิได้หมายความว่า ส่วนกลางหรือรัฐบาลไม่ได้เกี่ยวข้อง เพราะการรักษาความสงบเรียบร้อยภายในราชอาณาจักร รัฐบาลต้องให้ความสำคัญเป็นพิเศษ หากปล่อยให้ท้องถิ่นดำเนินการโดยลำพัง มาตรฐานในการปฏิบัติงานของตำรวจแต่ละท้องถิ่นอาจจะแตกต่างกัน และถ้ามีเหตุการณ์ร้ายแรงเกี่ยวข้องกับหลายพื้นที่หรือทั่วประทศ จะไม่มีผู้ประสานหรือสั่งการได้อย่างทันท่วงที

            ด้วยเหตุนี้ระบบตำรวจของประเทศอังกฤษ จึงใช้ระบบถ่วงดุลไตรภาคี ระหว่างรัฐบาลผ่านทางรัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย สภาท้องถิ่นที่เขตตำรวจนั้นสังกัดอยู่ โดยผ่านทางคณะกรรมการตำรวจของท้องถิ่น และองค์กรตำรวจภายใต้การนำของหัวหน้าตำรวจประจำเขตพื้นที่ต่าง ๆ

            หวังว่า ท่านผู้อ่านคงพอจะเข้าใจระบบตำรวจของประเทศอังกฤษ และคงพอจะเข้าใจว่า ระบบตำรวจของประเทศอังกฤษแตกต่างไปจากระบบตำรวจของประเทศไทยอย่างไร

หากบทความนี้ถูกใจท่าน และท่านเห็นว่า น่าจะเผยแพร่ให้เพื่อน ๆ ทราบ กรุณากดไลค์ กดแชร์ กดติดตาม(Subscribe) หรือกดคอมเมนต์ด้วย จักขอบคุณยิ่ง

            ขอบคุณทุกท่าน พบกันใหม่ในบทความต่อไป ซึ่งเป็นบทความสุดท้ายที่ว่าด้วยระบบตำรวจและรูปแบบการปกครองของประเทศอังกฤษ

            ดร.ชา

           13/07/2020