เรื่องเล่า ดร.ชา สนุก และสร้างสรรค์ 369

ประวัติ จีน ก่อนยุคสมัยใหม่ นับเป็นบทความลำดับที่ 2 ของหมวด 14 เรื่องเล่า ประเทศเอเชียตะวันออก โดยจะเล่าถึง ความนำ ประวัติ จีน ก่อนยุคสมัยใหม่ ประวัติ จีน ยุคโบราณ  ประวัติ จีน ยุคสมัยราชวงศ์ และจักรวรรดิ สรุป และถาม-ตอบ สนุกกับดร.ชา 369

1.ความนำ

          ในบทความที่แล้ว ได้กล่าวถึง ภาพรวมของ ภูมิภาค เอเชียตะวันออก  ซึ่งประกอบด้วยประเทศจำนวน 6 ประเทศ คือ จีน ญี่ปุ่น มองโกเลีย เกาหลีเหนือ เกาหลีใต้ และไต้หวัน และดินแดนปกครองตนเองอีกจำนวน 2 แห่ง คือ ฮ่องกง และมาเก๊า เพื่อให้ท่านมีพื้นฐานความรู้ความเข้าใจในเบื้องต้น ก่อนที่จะได้ทราบเรื่องราวของแต่ละประเทศและดินแดนปกครองตนเองในลำดับถัดไป

          ประเทศจีนเป็นประเทศที่มีอารยธรรมยาวนานที่สุดในโลกประเทศหนึ่ง โดยหลักฐานทางประวัติศาสตร์บ่งชี้ว่า อารยธรรมจีนมีอายุถึง 5,000 ปี

            บทความนี้ต้องการนำเสนอเรื่องราว ประวัติ จีน ก่อนยุคสมัยใหม่ ประกอบด้วยยุคโบราณ และยุคสมัยราชวงศ์และจักรวรรดิ ซึ่งเป็นเรื่องราวตั้งแต่ 2100 ปีก่อนคริสตกาล จนกระทั่งปีค.ศ.1912 ซึ่งเป็นปีสิ้นสุดราชวงศ์ชิง ก่อนจะก้าวเข้าสู่ยุคใหม่แห่งประวัติศาสตร์จีน

            เรื่องราวในประวัติศาสตร์จีน ก่อนจีนยุคใหม่ นับว่าเป็นเรื่องราวที่น่าสนใจและสนุก เพราะได้มีการนำเหตุการณ์ในประวัติศาสตร์ในยุคสมัยดังกล่าว โดยเฉพาะเรื่องราวสมัยราชวงศ์และจักรวรรดิ มาสร้างละครโทรทัศน์เป็นตอน ๆ หลายเรื่อง นอกจากนี้ก็ยังได้มีการนำไปสร้างเป็นภาพยนตร์หลายเรื่องเช่นกัน ทั้งในแนวละครหรือภาพยนตร์อิงประวัติศาสตร์ และแนวละครหรือภาพยนตร์กำลังภายใน

          ตัวอย่างเช่น จิ๋นซีฮ่องเต้ สามก๊ก บูเชคเทียน  หยางกุ้ยเฟย และทูสี ไทเฮา เป็นต้น

ข้อมูลเหล่านี้ ผมได้รวบรวมและสรุปจาก วิกีพีเดีย ประวัติศาสตร์จีน เป็นหลัก

2.ประวัติ จีน ยุคโบราณ ระยะเวลา 1,844 ปี (2100-256 ปีก่อนคริสตกาล)

          ประวัติ จีนยุคโบราณ ย้อนหลังไปได้ราว 4,000 ปี เริ่มตั้งแต่ยุคราชวงศ์เซี่ย ก่อน 2100 ปีก่อนคริสตกาล ไปจนถึงการสิ้นสุดราชวงศ์โจว เมื่อ 256 ปีก่อนคริสตกาล แบ่งออกเป็น 4 ยุค คือ

            2.1 ยุคราชวงศ์เซี่ย ระยะเวลา 500 ปี (2100-1600 ก่อนคริสตกาล)

          ราชวงศ์เซี่ย มีประวัติยาวนานเกือบ 500 ปี มีกษัตริย์ปกครอง 17 พระองค์ มีอำนาจอยู่แถบมณฑลชานซีในปัจจุบัน

            2.2 ยุคราชวงศ์ซาง ระยะเวลา 556 ปี (1600-1045 ก่อนคริสตกาล)

          ราชวงศ์ซางมีอำนาจอยู่ประมาณ 555ปี มีกษัตริย์ปกครอง 31 พระองค์

          2.3 ยุคราชวงศ์โจว ระยะเวลา 789 ปี (1045-256 ก่อนคริสตกาล)

          ราชวงศ์โจว มีระยะเวลาปกครองจีน 789 ปี ซึ่งเป็นระยะเวลาที่ยาวนานที่สุดในประวัติ จีน โดยแบ่งออกเป็น

                   2.3.1 ราชวงศ์โจวตะวันตก ระยะเวลา 274 ปี (1045-771 ก่อนคริสตกาล)

                   2.3.2 ราชวงศ์โจวตะวันออกหรือยุคชุนชิว ระยะเวลา 515 ปี (771-256 ก่อนคริสตกาล)

                   ในยุคราชวงศ์โจวตะวันออก บ้านเมืองระส่ำระสาย แตกแยกออกเป็นรัฐน้อยใหญ่ เรียกยุคนี้ว่า ยุคเลียดก๊ก ซึ่งเป็นยุคก่อนที่ จิ๋นซีฮ่องเต้ ได้รวมแผ่นดินเป็นผลสำเร็จ

3.ประวัติ จีน ยุคสมัยราชวงศ์และจักรวรรดิ ระยะเวลา 2,133 ปี (221 ก่อนคริสตกาล-ค.ศ.1912)

          ประวัติ จีน ยุคสมัยราชวงศ์ และจักรวรรดิ เริ่มตั้งแต่การสถาปนาราชวงศ์ฉินเมื่อ 221 ปีก่อนคริสตกาล ไปจนถึงการสิ้นสุดราชวงศ์ชิงเมื่อปีค.ศ.1912 แบ่งออกเป็นยุคต่าง ๆ ดังนี้

            3.1 ราชวงศ์ฉิน (221-206 ปีก่อนคริสตกาล)

          3.2 ราชวงศ์ฮั่น (206 ก่อนคริสตกาล-ค.ศ.220)

                        3.2.1 ราชวงศ์ฮั่นตะวันตก (206 ปีก่อนคริสตกาล)

                        3.2.2 ราชวงศ์ซิน (ค.ศ.9-23)

                        3.2.3 ราชวงศ์ฮั่นตะวันออก (ค.ศ.23-220)

            3.4 ยุคสามก๊ก (ค.ศ.220-280)

          -3.5 ยุคราชวงศ์จิ้น (ค.ศ.265-420)

                        3.5.1 ราชวงศ์จิ้นตะวันตก (ค.ศ.265-317)

                        3.5.2 ราชวงศ์จิ้นตะวันออก (ค.ศ.317-420)

            3.6 ราชวงศ์เหนือใต้ (ค.ศ.420-581)

            3.7 ราชวงศ์สุย (ค.ศ.581-618)

            3.8 ราชวงศ์ถัง (ค.ศ.618-907)

            3.9 ยุคห้าราชวงศ์ สิบอาณาจักร (ค.ศ.907-960)

            3.10 ราชวงศ์ซ่ง (ค.ศ.960-1279)

            3.11 ราชวงศ์หยวน (ค.ศ.1279-1368)

            3.12 ราชวงศ์หมิง (ค.ศ.1368-1644)

            3.13 ราชวงศ์ชิง (ค.ศ.1644-1912)

4. ราชวงศ์ฉิน ระยะเวลา 15 ปี (221-206 ปีก่อนคริสตกาล) จุดเริ่มต้นจีนยุคจักรวรรดิ

          นักประวัติศาสตร์นิยมเรียกประวัติศาสตร์จีน ตั้งแต่ยุคราชวงศ์ฉินไปจนถึงราชวงศ์ชิงว่า เป็นจีนยุคจักรวรรดิ โดยจิ๋นซีฮ่องเต้ เป็นผู้รวบรวมจีนทั้ง 6 แคว้นหรือประเทศเข้าเป็นประเทศเดียวกันได้สำเร็จ ก่อตั้งราชวงศ์ฉินขึ้นมาปกครองประเทศจีนอันกว้างใหญ่

            แม้ราชวงศ์ฉินจะมีอายุเพียง 15 ปีสั้น ๆ แต่เป็นช่วงเวลาที่จิ๋นซีฮ่องเต้ ได้วางรากฐานสำคัญของอารยธรรมชนเผ่าฮั่นไว้เป็นจำนวนมาก โดยตั้งเมืองหลวงอยู่ที่เสียนหยาง (บริเวณเมืองซีอานในปัจจุบัน)

            ยุคนี้เป็นยุคการรวมอำนาจเข้าสู่จักรพรรดิโดยสมบูรณ์ พร้อมกับยกเลิกตำแหน่งอ๋องหรือกษัตริย์ผู้ปกครองประเทศราช นอกจากนี้ยังได้มีการสร้างระบบกฎหมาย การเขียนหนังสือโดยใช้ภาษาเดียว คือภาษาจีน และสร้างระบบเงินตรา

            ผลงานที่โดดเด่นอย่างหนึ่งของยุคราชวงศ์ฉิน คือการสร้างกำแพงเมืองจีน เป็นการสร้างต่อกำแพงที่มีอยู่ก่อนแล้ว เพื่อสร้างเป็นแนวป้องกันการรุกรานจากพวกป่าเถื่อนจากทางเหนือ โดยสร้างเป็นกำแพงที่มีความยาวเป็นหมื่นลี้ จึงมีชื่อเรียกว่า กำแพงหมื่นลี้

5. ราชวงศ์ฮั่น ระยะเวลา 426 ปี (206 ก่อนคริสตกาล-ค.ศ.220)

          ราชวงศ์ฮั่น แบ่งออกเป็น 3 ช่วง คือ

            5.1 ราชวงศ์ฮั่นตะวันตก (206 ปีก่อนคริสตกาล)

          หลังจากจิ๋นซีฮ่องเต้ได้เสด็จสวรรคต ราชวงศ์ฉินได้เกิดความวุ่นวาย มีการก่อกบฏหลายครั้ง ในที่สุดหลิวปังรบเอาชนะราชวงศ์ฉินได้ และได้สถาปนาราชวงศ์ฮั่นขึ้นมา พร้อมกับสถาปนาตนเองเป็นจักรพรรดิ ทรงพระนามว่า สมเด็จพระจักรพรรดิฮั่นเกาจู ตั้งเมืองหลวงอยู่ที่ ฉางอาน (อยู่ใกล้เมืองซีอาน มณฑลส่านซีปัจจุบัน) และเรียกชื่อประเทศว่า อาณาจักรฮั่น

            5.2 ราชวงศ์ซิน ระยะเวลา 14 ปี (ค.ศ.9-23)

          ราชวงศ์ซิน เป็นราชวงศ์สั้น ๆ ที่เข้ามาแทรกในช่วงระยะเวลาราว 14 ปี เนื่องจากอองมัง ได้ทำการปฏิวัติอำนาจโค่นล้มจักรพรรดิฮั่น แต่พอเสด็จสวรรคต ราชวงศ์ฮั่นก็กลับฟื้นฟูขึ้นมาใหม่

            5.3 ราชวงศ์ฮั่นตะวันออก (ค.ศ.23-220)

          ราชวงศ์ฮั่นตะวันออก เป็นราชวงศ์ฮั่นเดิม แต่ได้ย้ายเมืองหลวงไปอยู่ ลั่วหยาง ในตอนหลังราชวงศ์ได้เสื่อมลง ได้เกิดกบฏโจรโพกผ้าเหลือง อันเป็นจุดเริ่มต้นของยุคขุนศึก และได้แตกแยกออกเป็นสามก๊ก ซึ่งเป็นที่มาของวรรณกรรมเรื่องสามก๊ก

            เนื่องจากจีนในยุคที่อยู่ใต้การปกครองของราชวงศ์ฮั่นมีความเจริญรุ่งเรืองเป็นระยะเวลายาวนานร่วม 400 ปี คนจีนจึงเรียกตัวเองว่า ชาวฮั่น นับตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา

6.ยุคสามก๊ก ระยะเวลา 60 ปี (ค.ศ.220-280)

          หลังจากราชวงศ์ฮั่นได้เสื่อมอำนาจลง แผ่นดินจีนได้แตกออกเป็น สามก๊ก ได้แก่ จุ๊กก๊ก ของเล่าปี  วุยก๊กของ โจโฉ  และง่อก๊ก ของซุนกวน ทั้งสามก๊กได้ทำสงครามกันชิงความเป็นใหญ่เหนือแผ่นดินจีน

            จุดเริ่มต้นของการแตกเป็นสามก๊ก มาจากการเกิดกบฏโจรโพกผ้าเหลือง ทำให้ราชวงศ์ฮั่นอ่อนแอลง ตั่งโต๊ะ ซึ่งเป็นแม่ทัพชายแดนได้เข้ามาควบคุมอำนาจในเมืองหลวง จึงเป็นเหตุทำให้เกิดการแตกแยกกันเองของเหล่าขุนศึกทั่วสารทิศ ได้ทำสงครามกันต่อเนื่องนับจากปีค.ศ.189

          ในยุคนี้ได้มีเหล่าขุนศึก ขุนพล ขุนนาง และเสนาธิการที่เก่งกล้าและสร้างชื่อเสียงในการทำสงครามและการปกครองเป็นจำนวนมาก เช่น กวนอู จูล่ง จูกัดเหลียง ลิโป้ ซุนฮก กุยแก กาเซี่ยง สุมาอี้ ซุนเซ็ก จิวยี่ โลซก ลิบอง  เป็นต้น

            แผ่นดินจีนได้แตกออกเป็น 3 แคว้นอย่างชัดเจน ภายหลังจากบุตรชายโจโฉได้ขับไล่พระเจ้าเหี้ยนเต้ออกจากบัลลังก์ ทั้งสามก๊กได้ทำสงครามชิงดินแดนกัน จนในที่สุด สุมาอี้ ขุนนางและแม่ทัพใหญ่ของ วุยก๊ก สามารถยึดอำนาจการบริหารในวุยก๊กไว้ได้ ซึ่งเป็นจุดเริ่มต้นของการวางรากฐานเพื่อสถาปนาราชวงศ์จิ้นในเวลาต่อมา

            ค.ศ.236 จุ๊กก๊กได้ล่มสลาย สุมาเจียว บุตรชายของสุมาอี้ ได้สั่งกองทัพยึดไว้ได้

            ค.ศ. 265 ตระกูลสุมา ได้ยึดวุยก๊กไว้ในอำนาจโดยสมบูรณ์  กล่าวคือ สุมาเอี๋ยน หลานชายของสุมาอี้ได้ปลดฮ่องเต้ของสกุลโจออก แล้วตั้งราชวงศ์จิ้น จนกระทั่งค.ศ.280 ง่อก๊กได้ล่มสลาย  สุมาเอี๋ยน จึงรวมแผ่นดินจีนกลับมาเป็นอันหนึ่งอันเดียวโดยสมบูรณ์

7. ยุคราชวงศ์จิ้น ระยะเวลา 155 ปี (ค.ศ.265-420)

          หลังจากสิ้นสุดยุคสามก๊ก สุมาเอี๋ยนหลานชายสุมาอี้ก็ได้สถาปนาราชวงศ์จิ้น ขึ้นมาเมื่อปีค.ศ.265

            7.1 ราชวงศ์จิ้นตะวันตก ระยะเวลา 52 ปี (ค.ศ.265-317)

          สุมาเอี๋ยน ได้สถาปนาตนเองขึ้นเป็นจิ้นอู่ตี้ ก่อตั้งราชวงศ์จิ้นตะวันตกขึ้นมาเมื่อปีค.ศ.265 เข้าแทนที่ราชวงศ์วุ่ยของเฉาเชาหรือโจโฉ ตั้งเมืองหลวงอยู่ที่ ลั่วหยาง

            ต่อมาราชวงศ์จิ้นได้เปิดรับเผ่านอกด่านทางเหนือเข้าเป็นจำนวนมาก หัวหน้าเผ่าซงหนู หลิวหยวน ได้ประกาศตั้งตัวเป็นอิสระ โดยใช้ชื่อว่า ฮั่นกว่อ หลังจากหลิวยวนสิ้นไป บุตรชายของเขาชื่อหลิวชง ได้ยกกำลังบุก ลั่วหยาง นครหลวงจิ้นตะวันตก ทำให้ราชวงศ์จิ้นตะวันตกสิ้นสุดลง

            7.2 ราชวงศ์จิ้นตะวันออก ระยะเวลา 103 ปี (ค.ศ.317-420)

          ราชวงศ์จิ้นตะวันตกได้อพยพลงไปทางใต้สถาปนาเป็นราชวงศ์จิ้นตะวันออกขึ้นมา

8.ราชวงศ์เหนือใต้ ระยะเวลา 161 ปี (ค.ศ.420-581)

          หลังจากการล่มสลายของราชวงศ์จิ้นตะวันตกเมื่อปีค.ศ.316 ทางภาคเหนือของจีนได้ตกอยู่ในภาวะจลาจลและสงครามชนเผ่าของยุค 16 แคว้น  หัวหน้าชนเผ่าทั่วป่า เชียนเปยได้สถาปนารัฐเว่ย์เหนือ และตั้งนครหลวงที่ เมืองผิงเผิง (ปัจจุบันคือเมืองต้าถง ในมณฑลซันซี) เป็นอันสิ้นสุดความวุ่นวายที่เกิดจากสงครามแย่งชิงอำนาจในทางภาคเหนือในค.ศ.439

9.ราชวงศ์สุย ระยะเวลา 37 ปี (ค.ศ.581-618)

          เมื่อถึงปีค.ศ.581 หยางเจียน ปลดจักรพรรดิโจงจิ้งออกจากบัลลังก์ สถาปนาราชวงศ์สุย ตั้งตนเป็นจักรพรรดิ สุยเหวินตี้ฮ่องเต้ หลังจากนั้น ได้กรีธาทัพลงทางใต้ ยุติสภาพการแบ่งแยกเหนือใต้อันยาวนานของแผ่นดินจีนสำเร็จ

            สุยเหวินฮ่องเต้ ได้รวบรวมประเทศจีนให้เป็นปึกแผ่นได้อีกครั้งหนึ่ง แต่โอรสคือสุยหยางตี้ ไม่มีความสามารถ ราชวงศ์สุยจึงซ้ำรอยราชวงศ์ฉิน คืออยู่ได้เพียงสองรัชกาล

            สุยเหวินฮ่องเต้ ได้รวบอำนาจเข้าสู่ศูนย์กลาง ฮ่องเต้กุมอำนาจเด็ดขาด ทั้งในด้านการทหาร การปกครองและเศรษฐกิจ โดยขุนนางเป็นเพียงผู้ช่วยในการบริหาร

10.ราชวงศ์ถัง ระยะเวลา 289 ปี (ค.ศ.618-907)

          ผู้สถาปนาราชวงศ์ถัง คือหลีหยวนหรือถังเกาจูฮ่องเต้ ขุนนางใหญ่ในสมัยราชวงศ์สุย เป็นผู้นำของแคว้นถัง ได้สถาปนาตัวเองเป็นอิสระจากสุยหยางตี้ จักรพรรดิของราชวงศ์สุยและได้ชัยชนะเด็ดขาดเหนือแคว้นอื่น ๆ โดยตั้งเมืองหลวงอยู่ที่ ฉางอัน (ฉางอันได้เป็นเมืองหลวงของหลายราชวงศ์ เช่น ฮั่นตะวันตก ราชวงศ์สุย จิ้นตะวันออก)

            ต่อมาโอรสของหลีหยวนมีความขัดแย้งกัน จนในที่สุด หลีซื่อหมิน องค์ชายรอง สามารถยึดอำนาจได้ และสถาปนาตนเองเป็น ถังไท่จงฮ่องเต้ ตั้งเมืองหลวงอยู่ที่ฉางอัน (เมืองซีอานในปัจจุบัน) ยุคนี้เป็นยุคที่ราชวงศ์ถังมีความเจริญสุดขีดเทียบเท่ากับราชวงศ์ฮั่นยุครุ่งเรือง  จึงเรียกว่า ต้าถัง โดยมีความเจริญทั้งทางด้านการทหาร ศาสนา ศิลปะ การค้า แต่ราชวงศ์ถังสามารถขยายอาณาเขตได้กว้างใหญ่กว่าราชวงศ์ฮั่นมาก

            หลังจากถังไท่จงฮ่องเต้ สิ้นพระชนม์ ราชวงศ์ถังเริ่มเสื่อมโทรม จนกระทั่งพระสนมของพระองค์ คือ พระนางบูเชคเทียน ได้กุมอำนาจบริหาร กลายเป็นฮ่องเต้หญิงองค์แรกและองค์เดียวของจีน หลังจากหมดยุคของพระนางบูเชคเทียนแล้ว ราชวงศ์ถังได้กลับคืนมาสูสกุลหลี่อีกครั้งหนึ่ง และได้เสื่อมถอยลงจนสิ้นราชวงศ์ในสมัยพระเจ้าถังสวนจง ที่ไม่ได้สนใจในการบริหารราชกิจ เอาแต่ลุ่มหลงพระสนมหยางกุ้ยเฟย ซึ่งได้ว่าเป็นหนึ่งในสี่ยอดสาวงามของจีน

            ต่อมาอานลู่ซาน แม่ทัพชายแดนได้ก่อการปฏิวัติและยึดเมืองหลวงฉางอานไว้เป็นผลสำเร็จ

11.ยุคห้าราชวงศ์ สิบอาณาจักร (ค.ศ.907-960)

ในช่วงปลายยุคราชวงศ์ถัง มีการก่อกบฏของประชาชนตามชายแดน ขันทีครองอำนาจการบริหารบ้านเมือง เกิดการแย่งชิงอำนาจกัน แม่ทัพจูเวิน (จูเฉวียนจง) ได้สังหารขันทีที่ครองอำนาจ แล้วสถาปนาตนเองขึ้นเป็นจักรพรรดิ ทำให้ราชวงศ์ถังสิ้นสุดลง

            บรรดาหัวเมืองต่าง ๆ ได้แบ่งอำนาจการปกครองออกเป็นห้าราชวงศ์ สิบอาณาจักร จนในที่สุดเจ้าควงอิ้น ผู้บัญชาการทหารได้ชิงอำนาจสถาปนาราชวงศ์ซ่งหรือซ้อง เป็นพระจ้าซ่งไท่จู่ และได้ปราบปรามรวมดินแดนเรื่อยมา และสามารถทำสำเร็จในยุคของพระเจ้าซ่งไท่จง ผู้สืบทอดราชบัลลังก์ ปิดฉากการแบ่งแยกดินแดนทั้งหมดลงได้ รวมระยะเวลา 20 ปี

12.ราชวงศ์ซ่ง (ค.ศ. 960-1279)

  เจ้าควงอี้นหรือพระเจ้าซ่งไท่จู่ ได้สถาปนาราชวงศ์ซ่งหรือซ้องเหนือขึ้นเมื่อปีค.ศ.960  ตั้งเมืองหลวงอยู่ไคฟง (มณฑลเหอหนานในปัจจุบัน) สามารถรวบรวมแผ่นดินจีนเป็นอันหนึ่งอันเดียวกันสำเร็จ ในยุคพระเจ้าซ่งไท่จง ผู้สืบราชสมบัติต่อมา

ราชวงศ์ซ่ง ใช้นโยบาย “ลำต้นแข็ง กิ่งก้านอ่อน” ในการบริหารประเทศ ปฏิรูปการปกครอง การทหาร และการคลัง ทำให้ส่วนกลางมีความเข็มแข็ง แต่ในส่วนภูมิภาคหรือท้องถิ่นอ่อนแอ เมื่อมีภัยมาจากข้างนอกจึงไม่สามารถต้านทานได้

13.ราชวงศ์หยวน ระยะเวลา 89 ปี (ค.ศ.1279-1368)

          ยุคนี้ จีนตกอยู่ภายใต้การปกครองของมองโกล ผู้ก่อตั้งราชวงศ์หยวนหรือราชวงศ์มองโกล คือกุบไลข่าน หลานของเจงกีสข่าน  ราชวงศ์หยวนมีอาณาเขตกว้างใหญ่มาก อาจจะมีขนาดเท่ากับอาณาจักรโรมัน 4 เท่า อย่างไรก็ดี ราชวงศ์หยวนไม่ประสบความสำเร็จในการส่งกองทัพไปโจมตีเวียดนาม ญี่ปุ่น และชวา

            ในยุคนี้มีชาวต่างประเทศเดินทางเข้ามามาก เช่น มาร์โคโปโล มีการพิมพ์ธนบัตรขึ้นเป็นครั้งแรก

            หลังจากกุบไลข่านสิ้นพระชนม์แล้ว ชนชั้นมองโกลได้ใช้อำนาจกดขี่ข่มเหงชาวจีนอย่างรุนแรง ทำให้เกิดกบฏ และสะสมกองกำลังทหารต่อต้าน ในช่วงปลายราชวงศ์หยวน จูหยวนจาง ได้ปรากบฏกลุ่มต่าง ๆ และขับไล่ราชวงศ์หยวนออกไปจากแผ่นดินจีนสำเร็จ

14.ราชวงศ์หมิง ระยะเวลา 276 ปี (ค.ศ.1368-1644)

          ผู้สถาปนาราชวงศ์หมิง คือ จูหยวนจาง หรือจักรพรรดิ หมิงไท่จู่ ซึ่งเป็นจักรพรรดิจีนองค์ที่สอง ที่ได้สร้างฐานะจากชาวนา เหมือนหลิวปังหรือพระเจ้าฮั่นเกาจู่ ผู้สถาปนาราชวงศ์ฮั่น

          จูหยวนจาง เป็นผู้นำกองกำลังปราบราชวงศ์หยวนและขับไล่มองโกล ออกจากแผ่นดินจีนไปได้ จึงได้สถาปนา ราชวงศ์หมิงขึ้น เมื่อปีค.ศ.1368 และสถาปนาตนเองเป็นจักรพรรดิ หมิงไท่จู่ ตั้งเมืองหลวงอยู่ที่ นานกิง ปกครองประเทศเป็นเวลายาวนานถึง 31 ปี ด้วยการรวมศูนย์อำนาจปกครอง

            หลังจากจักรพรรดิ หมิงไท่จู่ สิ้นพระชนม์แล้ว จักรพรรดิเจี้ยนเหวิน พระราชนัดดาของจักรพรรดิ หมิงไท่จู่ ได้ขึ้นครองราชย์  แต่ถูกลุงคือจูดี้โค่นอำนาจแล้วขึ้นครองราชย์แทนเป็นจักรพรรดิ หมิงเฉิงจู่หรือจักรพรรดิหย่งเล่อ เมื่อปีค.ศ.1421 และได้ย้ายเมืองหลวงจากนานกิง ไปอยู่ กรุงปักกิ่ง

            ในยุคราชวงศ์หมิง เศรษฐกิจการค้าของจีนเจริญก้าวหน้ามาก เริ่มปรากฏเค้าโครงเป็นเศรษฐกิจแบบทุนนิยม มีการแลกเปลี่ยนทางเศรษฐกิจและวัฒนธรรมระหว่างประเทศบ่อยครั้ง โดยเจิ้งเหอหรือซำเปากง ได้นำกองเรือจีนไปเยือนเอเชียตะวันออกเฉียงใต้และแอฟริกาทั้งหมด 7 ครั้ง รวม 30 ประเทศ

            นอกจากนี้ ยุคนี้เป็นยุคมีความเจริญทางวรรณกรรมมาก มีวรรณกรรมที่มีชื่อเสียงหลายเรื่อง เช่น ซ้องกั่ง สามก๊ก ไซอิ๋ว จินผิงเหมย (บุปผาในกุณฑีทอง)

            แต่นับตั้งแต่ช่วงกลางราชวงศ์หมิง เป็นต้นมา จีนได้ถูกรุกรานจากหลายประเทศ รวมทั้งญี่ปุ่น สเปน โปรตุเกส และเนเธอร์แลนด์

            อย่างไรก็ตาม ในช่วงปลายราชวงศ์หมิง สภาพการผูกขาดที่ดินรุนแรกมาก โดยที่ดินตกอยู่ในมือพระราชวงศ์และเจ้านายที่ได้รับแต่งตั้ง  มีที่ดินกระจายไปทั่วประเทศ ทำให้ชาวนาเดือดร้อน เกิดกองทหารชาวนาบุกไปถึงกรุงปักกิ่ง ทำให้ จักรพรรดิฉงเจิน จักรพรรดิองค์สุดท้ายของราชวงศ์หมิงต้องผูกพระศอสิ้นพระชนม์ไป

15.ราชวงศ์ชิง ระยะเวลา 168 ปี (ค.ศ.1644-1812)

          ราชวงศ์ชิงเป็นราชวงศ์สุดท้ายของจีน ก่อนที่จะเปลี่ยนรูปแบบการปกครองประเทศเป็นแบบสาธารณรัฐ ผู้สถาปนาราชวงศ์ชิงเป็นชนเผ่านูรฮาซี ซึ่งเป็นชนเผ่าหนึ่งของแมนจูเลีย (ชนเผ่าแมนจูเลีย แบ่งออกเป็นชนเผ่าย่อย ๆ มากถึง 2,000-3,000 เผ่า) ปฐมกษัตริย์คือ จักรพรรดิหวงไท่จี๋

            จักรพรรดิหวงไท่จี๋ ได้รับสมยานามว่า ชิงไทฮ่องเต้ เพราะภายหลังได้เกิดกบฏราชวงศ์หมิง ภายในประเทศจีน พวกกบฏได้เปิดประตูเมืองให้แมนจูเลียซึ่งเป็นคนต่างชาติเข้ายึดครอง ทำให้ได้รับสมยานามว่า ชิงไทฮ่องเต้ เพราะสามารถเข้ายึดเมืองได้โดยไม่ต้องลงจากหลังม้า

            ราชวงศ์ชิง มีจักรพรรดิปกครองจีน รวม 13 พระองค์ โดยจักรพรรดิปูยี เป็นองค์สุดท้าย และมีพระนางทูสีไทเฮา พระราชมารดา เป็นผู้บริหารอยู่หลังม่านไม้ไผ่

            ยุคนี้เป็นยุคสมัยที่ที่มีการเปลี่ยนแปลงการปกครอง การตรวจตราข้อบังคับของสังคม ศาสนา และการค้าทางเรือที่รุ่งเรืองที่สุดยุคหนึ่ง ในยุคนี้ ให้ชายจีนไว้ผมหางเปียและใส่เสื้อแบบแมนจูเลีย คือปิดแขนเสื้อและขา เลียนแบบสมัยราชวงศ์ถัง พร้อมกับประคำ 500 เม็ด และต้องนับถือพุทธจีน ทำให้ศาสนาพุทธเจริญรุ่งเรืองในจีน

          ในราชสำนัก มีตำแหน่งขันที เสนาบดีฝ่ายซ้าย(ตงชิงอ่อง) และเสนาบดีฝ่ายขวา(กังชิงอ่อง)

          ส่วนระบบการว่าราชการถอดแบบมาจากสมัยราชวงศ์ซ่ง และแบ่งการปกครองออกเป็น 18  มณฑลขึ้นตรงต่อจักรพรรดิ

16.สรุป

          ประวัติ จีน ก่อนจีนยุคใหม่ เป็นเรื่องราวของประวัติศาสตร์จีนย้อนหลังไปราว 4,000 ปี โดยแบ่งออกเป็น 2 ยุคใหญ่ ๆ คือ ยุคโบราณ และยุคสมัยราชวงศ์และจักรวรรดิ

            จีนยุคโบราณ มีระยะเวลายาวนาน 1,844 ปี อยู่ในช่วง 2100-256 ปีก่อนคริสตกาล โดยแบ่งออกเป็น 3 ราชวงศ์ คือ ราชวงศ์เซี่ย ระยะเวลา 556 ปี ราชวงศ์ซาง ระยะเวลา 555 ปี และราชวงศ์โจว ระยะเวลา 789 ปี

            ส่วนยุคสมัยราชวงศ์และจักรวรรดิ มีระยะเวลายาวนาน 2,133 ปี ระหว่าง 221 ก่อนคริสตกาล ถึงค.ศ.1912 เริ่มต้นจากสมัยราชวงศ์ฉิน และไปสิ้นสุดที่ราชวงศ์ชิงหรือราชวงศ์แมนจู

            สำหรับข้อมูลและข้อคิดเห็นเพิ่มเติม กรุณาติดตามได้ใน ถาม-ตอบ สนุก กับดร.ชา 369 ท้ายบทความนี้

ถาม-ตอบ สนุก กับดร.ชา 369

          การถาม-ตอบ สนุก กับดร.ชา 369 เป็นการนำข้อมูลบางส่วนมาขยายความ พร้อมกับการแสดงความเห็นเพิ่มเติมให้ชัดเจน

            ถาม-ใครคือผู้ที่สามารถรวมแคว้นหรือประเทศของจีนยุคโบราณให้เป็นอาณาจักรเดียวกันได้สำเร็จเป็นครั้งแรก

          ตอบ-จิ๋นซีฮ่องเต้ จักรพรรดิจีนพระองค์แรก เป็นผู้รวบรวมแผ่นดินจีน 6 แคว้นหรือประเทศเข้าเป็นอาณาจักรเดียวกันได้เป็นครั้งแรกเมื่อ 221 ปีก่อนคริสตกาล  พระองค์เป็นผู้สร้างกำแพงเมืองจีน ซึ่งมีระยะทางยาวเป็นหมื่นลี้

            ถาม-ราชวงศ์ฮั่นเกิดขึ้นใดยุคใด

          ตอบ-ราชวงศ์ฮั่น เป็นราชวงศ์ที่สถาปนาขึ้นหลังจากราชวงศ์ฉินสิ้นสุดลง โดยหลิวปัง หรือสมเด็จพระจักรพรรดิฮั่นเกาจู มีเมืองหลวงอยู่ที่ฉางอาน

          ถาม-เรื่องราวสามก๊กเกิดขึ้นในยุคใด

          ตอบ-เรื่องราวสามก๊ก เกิดขึ้นในตอนปลายราชวงศ์ฮั่น เป็นระยะเวลายาวนาน 60 ปี

          ถาม-หลังจากยุคสามก๊กผ่านไป เป็นยุคของราชวงศ์ใด

          ตอบ-หลังจากยุคสามก๊กได้ผ่านไป เป็นยุคของราชวงศ์จิ้น ผู้สถาปนาคือ สุมาเอี๋ยน หลานชายของสุมาอี้ โดยสามารถรวมแผ่นดินจีนเข้าเป็นอันหนึ่งเดียวกันได้อีกครั้งหนึ่ง

          ถาม-พระนางบูเชคเทียน จักรพรรดินี ได้ขึ้นครองบัลลังก์ในยุคใด

          ตอบ-พระนางบูเชคเทียน พระสนมของถังไท่จงฮ่องเต้ แห่งราชวงศ์ถัง ได้สถาปนาตนเองเป็นจักรพรรดินีของจีน หลังจากถังไท่จงฮ่องเต้สิ้นพระชนม์

          ถาม-เรื่องราวของเปาบุ้นจิ้น เกิดขึ้นในยุคสมัยใด

          ตอบ-เรื่องราวของเป้าบุ้นจิ้น เทพเจ้าแห่งความยุติธรรม เกิดขึ้นในสมัยราชวงศ์ซ่ง รัชสมัยจักรพรรดิเหรินจง

          ถาม-หลังจากสิ้นสุดราชวงศ์ซ่ง เป็นราชวงศ์อะไร

          ตอบ-หลังจากสิ้นสุดราชวงศ์ซ่งแล้ว เป็นยุคราชวงศ์หยวนหรือราชวงศ์มองโกล ซึ่งเป็นชาวต่างชาติได้มีอำนาจปกครองแผ่นดินจีน

          ถาม-มาร์โคโล นักสำรวจชาวอิตาลีได้เดินทางไปจีนในยุคใด

          ตอบ-มาร์โคโล นักสำรวจชาวอิตาลีได้เดินทางไปจีนในยุคจักรพรรดิกุบไลข่าน แห่งราชวงศ์หยวนหรือมองโกล

          ถาม-ราชวงศ์ใด เป็นผู้สถาปนา นานกิง และปักกิ่ง เป็นเมืองหลวงของจีน ในยุคดังกล่าวมีเหตุการณ์ที่สำคัญอะไร

          ตอบ-ราชวงศ์ที่สถาปนา นานกิง และปักกิ่ง เป็นเมืองหลวงของจีน คือ ราชวงศ์หมิง ผู้สถาปนาคือ จูหยวนจางหรือจักรพรรดิ หมิงไท่จู่ พระองค์ทรงให้ตั้งเมืองหลวงที่นานกิง เมื่อปีค.ศ.1368 ส่วนกรุงปักกิ่ง จักรพรรดิหย่งเล่อ เป็นผู้สถาปนาขึ้นเมื่อปีค.ศ.1421

          ในยุคนี้เศรษฐกิจของจีนเจริญมาก มีการแลกเปลี่ยนทางเศรษฐกิจและวัฒนธรรมระหว่างประเทศบ่อยครั้ง โดยได้มีการนำกองเรือจีนไปเยือนเอเชียตะวันออกเฉียงใต้และแอฟริกาทั้งหมด 7 ครั้ง รวม 30 ประเทศ

          นอกจากนี้ ยุคนี้ยังเป็นยุคที่มีความเจริญทางวรรณกรรมเป็นอย่างมาก

          ถาม-ราชวงศ์ชิงเป็นราชวงศ์ของชนชาติใด

          ตอบ-ราชวงศ์ชิงเป็นราชวงศ์ที่คนแมนจูเลียได้สถาปนาขึ้น ปฐมกษัตริย์ คือ จักรพรรดิหวงไท่จี๋

            ถาม-เรื่องราวของพระนางทูสีไทเฮา เกิดขึ้นในสมัยใด

          ตอบ-เกิดขึ้นในตอนปลายสมัยราชวงศ์ชิง ซึ่งเป็นราชวงศ์สุดท้ายของจีน ในสมัยพระจักรพรรดิปูยี ซึ่งเป็นจักรพรรดิองค์สุดท้ายของจีน

ดร.ชา 369

20/10/21