เรื่องเล่า ดร.ชา สนุก และสร้างสรรค์ 369

ปัญหา ความขัดแย้ง ของชนกลุ่มน้อยชาติพันธุ์ต่าง ๆ กับรัฐบาลพม่า เป็นบทความลำดับที่ 2 ของหมวด 12 เรื่องเล่า ประเทศอาเชียน โดยจะเล่าถึง ความนำ ชนกลุ่มน้อยชาติพันธุ์ต่าง ๆ ในพม่า มีกลุ่มใดบ้าง ปัญหาความขัดแย้งขั้นพื้นฐาน  ปัญหาจากสภาพภูมิประเทศ ปัญหาจากการตกเป็นอาณานิคมของอังกฤษ ปัญหาจากข้อตกลงปางหลวง ปัญหาจากนโยบายกลืนชาติ  สรุป และคุยกับดร.ชา

1.ความนำ

          ในบทความ (1) รู้จัก พม่า ประเทศเพื่อนบ้านที่ใกล้ชิดของไทย ได้เล่าถึง เขตการปกครองและรัฐของประเทศพม่าว่า พื้นที่ส่วนใดที่คนส่วนใหญ่เป็นคนพม่า จัดตั้งเป็นเขตการปกครองซึ่งมีอยู่จำนวน 7 เขต  ส่วนพื้นที่ที่คนส่วนใหญ่เป็นชนกลุ่มชาติพันธุ์ ให้มีฐานะเป็นรัฐ ซึ่งก็มีจำนวน 7 รัฐเช่นเดียวกัน

            การที่พม่ามีโครงสร้างการปกครองในระดับพื้นที่เช่นนี้ นับว่า เป็นโครงสร้างที่ผิดแผกไปจากประเทศส่วนใหญ่ในโลก อันย่อมสะท้อนให้เห็นปัญหาความขัดแย้งหรือความไม่เป็นเอกภาพในพม่าได้เป็นอย่างดี ดังที่เราจะได้เห็นข่าวเกี่ยวกับการสู้รบระหว่างรัฐบาลพม่ากับชนกลุ่มชาติพันธ์อยู่บ่อย ๆ เช่น ชนชาติกะเหรี่ยง ชนชาติไทยใหญ่ เป็นต้น

            ดังนั้น บทความนี้จึงต้องการนำเอาปัญหาความขัดแย้งของชนกลุ่มชาติพันธุ์ในพม่ามาเล่าให้ท่านทราบในหลายมิติ

2.ชนกลุ่มน้อยชาติพันธุ์ในพม่า มีกลุ่มใดบ้าง

          พม่าประกอบด้วยชนกลุ่มน้อยชาติพันธุ์ต่าง ๆ มากถึง 135 กลุ่ม แต่ที่เป็นชนกลุ่มใหญ่ ๆ มีอยู่ 8 กลุ่ม คือ พม่า มอญ ฉาน กะเหรี่ยง คะฉิ่น ชิน คะยา และยะไข่ (แสดงแผนที่ประกอบ)

          ชนชาติพม่า อาศัยอยู่ในเขตปกครอง 7 เขต ได้แก่ อิระวดี พะโค มาเกว  มัณฑะเลย์  ย่างกุ้ง เอยาวดี  และตะนาวศรี                                                                                        

ส่วนอีก 7 ชนชาติ อาศัยอยู่ในดินแดนที่เรียกว่า รัฐมอญ รัฐฉาน รัฐกะเหรี่ยง รัฐคะฉิ่น รัฐชิน รัฐคะยา และรัฐยะไข่

            นอกจากชนกลุ่มน้อยชาติพันธุ์หลัก 8 กลุ่มดังกล่าวแล้ว พม่ายังมีชนกลุ่มน้อยชาติพันธุ์ย่อย ๆ อีกหลายกลุ่ม เช่น ธนู ต่องโย แต้ะ มรมาจี ตายนา อึงตา ระวาง ลีซู ลาหู่ กอ ขขุ ลาซี ขมี นาคะ แม้ว ว้า ปะหล่อง ปะเล ปะโอ ซะโหล่ง ซะเหย่ง  เป็นต้น

            ชนกลุ่มน้อยชาติพันธุ์เหล่านี้ ส่วนมากอาศัยกระจัดกระจายไปบนพื้นที่สูงและเขตภูเขาทางภาคเหนือ ภาคตะวันตก และภาคตะวันออก

            ชนกลุ่มน้อยชาติพันธุ์ส่วนใหญ่ มีความเป็นอยู่ใกล้ชิดกับธรรมชาติ

สัดส่วนของประชากรในพม่าตามเชื้อชาติและศาสนา

            ประชากรในพม่า อาจแบ่งตามเชื้อชาติ ได้ดังนี้ คือ กลุ่มชาติพันธุ์พม่า 68 %  ไทยใหญ่ 9% 7% กะเหรี่ยง 4% มอญ 2% และอื่น ๆ10%

          ประชากรในพม่า อาจแบ่งตามศาสนา ได้ดังนี้ คือ นับถือศาสนาพุทธ 87.9% ศาสนาคริสต์ 6.2 %ศาสนาอิสลาม 4.3% และอื่น ๆ 1.6%

3. ปัญหาความขัดแย้งขั้นพื้นฐาน

            ปัจจุบันกลุ่มชาติพันธุ์ ซึ่งเป็นชนกลุ่มน้อยกำลังเป็นปัญหาของสังคมโลก โดยเฉพาะอย่างยิ่ง กระแสเรียกร้องการปกครองตนเองมากขึ้น เพราะชนกลุ่มน้อยชาติพันธุ์ มีเชื้อชาติ วัฒนธรรมประเพณี วิถีชีวิต ทัศนคติ ความเชื่อ ลัทธิศาสนา ประวัติศาสตร์ อัตลักษณ์และค่านิยมเป็นของตนเอง แต่เมื่อต้องอยู่ร่วมกับชนกลุ่มใหญ่หรือชนกลุ่มน้อยชาติพันธุ์อื่น ๆ ทำให้เกิดปัญหาความขัดแย้งในการอยู่ร่วมกันบ่อย ๆ

           ทั้งนี้ เป็นผลมาจากการกระทำของชนกลุ่มใหญ่ในการเลือกปฏิบัติและการกีดกัน (prejudice and discrimination) การมีความไม่สมดุลทางการเมือง เศรษฐกิจและสังคม รวมทั้งการขาดการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์

            ปัญหาความขัดแย้งดังกล่าว มักเป็นปัญหาที่สะสมมาเป็นระยะเวลายาวนาน

4.ปัญหาจากสภาพภูมิประเทศ

            ชนกลุ่มน้อยชาติพันธุ์ต่าง ๆ  มักจะอาศัยอยู่ตามป่าทึบหรือเทือกภูเขาสูงบริเวณชายแดน ในขณะที่คนพม่ามักจะอาศัยบนที่ราบหรือริมฝั่งแม่น้ำ จึงทำให้กลุ่มชาติพันธุ์และคนพม่าอยู่แยกจากกัน ไม่มีการผสมผสานระหว่างวัฒนธรรม เพื่อให้เกิดการเรียนรู้และยอมรับกันและกัน

  5. ปัญหาจากการตกเป็นอาณานิคมของอังกฤษ 

        ในช่วงที่พม่าตกเป็นอาณานิคมของอังกฤษโดยสมบูรณ์เมื่อปี ค.ศ.1885 (พ.ศ.2428 ) อังกฤษได้ผนวกพม่าและดินแดนของกลุ่มชาติพันธุ์ต่าง ๆ เข้าเป็นมณฑลหนึ่งของอินเดียก่อน หลังจากนั้นจึงได้แยกพม่าออกมาจากอินเดีย  โดยอังกฤษได้ใช้นโยบาย แบ่งแยกและปกครอง (divide and rule) กล่าวคือ อังกฤษได้แบ่งพม่าออกเป็น 2 ส่วน คือ พม่าแท้ (Burma proper) และเขตชายแดน (Frontier Areas) โดยใช้ระบบการปกครองที่แตกต่างกัน

ผมเห็นว่า การที่อังกฤษได้ใช้นโยบายแบ่งแยกพม่าออกเป็น 2 ส่วนใหญ่ ๆ คือ พม่าแท้ และพม่าที่เป็นกลุ่มชาติพันธุ์อื่น ๆ  เป็นระยะเวลายาวนานถึง 63  ปี นับจากปีค.ศ.1885 ซึ่งเป็นปีที่พม่าได้ตกเป็นอาณานิคมของอังกฤษโดยสมบูรณ์ จนกระทั่งปี ค.ศ. 1948 จึงได้รับเอกราชจากอังกฤษ(พ.ศ.2428-2491)   จึงย่อมส่งผลให้ชนกลุ่มน้อยชาติพันธุ์ต่าง ๆ รู้สึกแปลกแยกออกจากคนพม่าได้อย่างสมบูรณ์

ทั้งนี้ เนื่องจากชนกลุ่มน้อยชาติพันธุ์อื่น ๆ ที่ไม่ใช่ชนชาติพม่า ต่างก็อยู่ในสังคมของตนเอง มีภาษา ความเชื่อ ขนบธรรมเนียมประเพณี และวิถีชีวิตเป็นของตนเอง เป็นอิสระจากชนชาติพม่า  

6.ปัญหาจากความตกลงปางหลวง (Panglong Agreement)

          ความตกลงปางหลวง เป็นความตกลงระหว่างพม่า ไทใหญ่ ชิน และคะฉิ่น เพื่อจัดตั้งสหภาพพม่าภายหลังสงครามโลกครั้งที่สอง แต่ความตกลงนี้ไม่สามารถบรรลุได้ เพราะพม่าไม่ยอมปฏิบัติตามความตกลง

            6.1 ก่อนที่จะมีการลงนามในความตกลง

            ในช่วงสงครามโลกครั้งที่สอง ญี่ปุ่นได้ยึดครองพม่า รวมทั้งรัฐฉาน และญี่ปุ่นได้ยอมยกรัฐฉานให้ไทยในยุคจอมพล ป. พิบูลสงคราม  ไทยได้ปกครองรัฐฉานในฐานะเป็นจังหวัดหนึ่งของไทย เรียกชื่อว่า สหรัฐไทยเดิม แต่พอสงครามโลกครั้งที่สองสิ้นสุดลงโดยญี่ปุ่นเป็นฝ่ายแพ้สงคราม ฝ่ายสัมพันธมิตรได้พม่ากลับคืน ไทยจึงต้องยอมคืนรัฐฉานให้ฝ่ายสัมพันธมิตรด้วย

            หลังจากนั้นได้มีการจัดประชุมที่ปางหลวงในรัฐฉาน ครั้งที่หนึ่ง เมื่อปีพ.ศ.2489 โดยมีตัวแทนอังกฤษและพม่าเข้าร่วมประชุม พม่าเรียกร้องให้รัฐฉานรวมกับพม่า เพื่อเรียกร้องเอกราชจากอังกฤษ และพม่าได้เจรจาทำความตกลงกับอังกฤษในการให้รวมอาณานิคมทั้งหมดของอังกฤษเข้ากับสหภาพพม่า

            แต่รัฐฉานไม่ต้องการรวมเข้ากับพม่า จึงได้จัดประชุมปางหลวงครั้งที่สอง เมื่อปีพ.ศ.2490 โดยมีตัวแทนจากคะฉิ่น และตัวแทนจากรัฐชินเข้าร่วมประชุมด้วย ได้ข้อยุติว่า ให้ตั้งสภาสูงสุดแห่งประชาชนชาวเขาเพื่อต่อรองกับพม่า

            หลังจากนั้น ได้มีการประชุมร่วมกันระหว่างตัวแทนสภาสูงสุดแห่งประชาชนชาวเขา กับตัวแทนฝ่ายพม่า นำโดยนายพลอองซาน ซึ่งเป็นบิดาของนางอองซาน ซูจี และตัวแทนฝ่ายรัฐบาลอังกฤษ เมื่อวันที่ 10 กุมภาพันธ์ พ.ศ.2490 จนได้ข้อยุติและนำไปสู่การลงนามในความตกลงปางหลวง เมื่อวันที่ 12 กุมภาพันธุ์ 2490

          6.2 สาระสำคัญของความตกลง

            ความตกลงปางหลวง มีสาระสำคัญ ดังนี้

                      1.) ตัวแทนของชาวเขา จะได้รับแต่งตั้งให้เป็นที่ปรึกษาข้าหลวงเกี่ยวกับพื้นที่รัฐชายแดน

                   2.) สมาชิกสภาสูงสุดแห่งประชาชนชาวเขา ต้องทำงานร่วมกับคณะกรรมการบริหารเฉพาะด้านที่เกี่ยวกับการป้องกันประเทศและกิจการต่างประเทศ

                   3.) ที่ปรึกษาข้าหลวงและผู้ช่วยที่ปรึกษามีหน้าที่รับผิดชอบดินแดนของตนเอง

                   4.) กำหนดรายละเอียดในการจัดตั้งรัฐคะฉิ่น

                   5.) ประชากรในรัฐชายแดนมีสิทธิเท่ากับประชากรในประเทศประชาธิปไตยอื่น ๆ

                   6.) การดำเนินงานตามความตกลงต้องไม่ละเมิดสิทธิทางการคลังของรัฐฉาน รัฐชิน และรัฐคะฉิ่น

            6.3 การร่างรัฐธรรมนูญและสิทธิในการถอนตัว

                        ได้มีการประชุมสภาร่างรัฐธรรมนูญ ณ กรุงย่างกุ้ง ระหว่างวันที่ 10 มิถุนายน-24 กันยายน พ.ศ.2490 ปรากฏว่า ตัวแทนจากรัฐต่าง ๆ แสดงความต้องการจะให้จัดตั้งสหพันธรัฐอย่างแท้จริง แต่ในระหว่างร่างรัฐธรรมนูญ ได้มีมือปืนได้บุกยิงนายพล อองซาน ผู้นำของพม่า และที่ปรึกษาเสียชีวิต อันเป็นผลทำให้ทิศทางในการร่างรัฐธรรมนูญเปลี่ยนไป

                        หลังจากนายพล อองซานถูกยิงเสียชีวิต อูนุได้ขึ้นเป็นผู้นำแทน และได้มีการบรรจุเรื่องการขอถอนตัวของรัฐสมาชิกไว้ในร่างรัฐธรรมนูญด้วย โดยวางหลักการถอนตัวดังนี้

                   1.) ต้องให้เวลาผ่านไป 10 ปี จึงจะขอถอนตัวได้

                   2.) ต้องได้รับความเห็นชอบจากสภาแห่งรัฐไม่น้อยกว่า 2/3

                   3.) ต่อจากนั้น ผู้นำของรัฐที่ต้องการจะถอนตัวออกจากสหภาพ ต้องแจ้งให้ผู้นำแห่งสหภาพทราบ เพื่อดำเนินการลงประชามติต่อไป

            6.4 การฉีกความตกลงโดยการก่อรัฐประหารของนายพลเอก เนวิน

                        ก่อนที่รัฐฉานจะใช้สิทธิในการขอถอนตัวออกจากสหภาพพม่า เมื่อเดือนมกราคม พ.ศ.2501 พม่าได้ส่งกำลังทหารเข้ามาแทรกซึมในรัฐฉาน เพื่อก่อให้เกิดความแตกแยก เมื่อเดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ.2505 รัฐฉานได้พยายามเรียกร้องสิทธิให้เท่าเทียมกับพม่าในสหภาพ และเสนอให้แก้ไขรัฐธรรมนูญ

                        แต่นายพลเอำ เนวินได้ก่อรัฐประหารขึ้นเมื่อวันที่ 2 มีนาคม พ.ศ.2505 พร้อมกับประกาศยกเลิกรัฐธรรมนูญ จับผู้นำชนกลุ่มชาติพันธุ์เข้าที่คุมขัง ดังนั้น สิทธิในการขอถอนตัวจึงถูกระงับไปโดยปริยาย

                        ผมขอแสดงความคิดเห็นเพิ่มเติม ณ ตรงนี้ว่า ชนกลุ่มน้อยชาติพันธุ์ต่าง ๆ ในพม่า มีความต้องการที่จะเป็นส่วนหนึ่งของสหภาพพม่าในรูปแบบของรัฐรวม ในทำนองเดียวกันกับสหรัฐอเมริกา ซึ่งทางฝ่ายพม่าก็ไม่ขัดข้อง จนได้ทำสนธิสัญญาปางหลวง เมื่อวันที่ 12 กุมภาพันธ์ พ.ศ.2490  จนกระทั่งได้นำหลักการดังกล่าวไปบรรจุไว้ในรัฐธรรมนูญ

                        แต่เมื่อถึงเวลาทีรัฐฉานจะขอให้สิทธิในการแยกตัวออกจากสหภาพพม่า รัฐบาลทหารพม่า กลับส่งกองกำลังทหารเข้าไปแทรกซึมในรัฐฉานเมื่อเดือนมกราคม 2501 ต่อมาเมื่อเดือนภุมภาพันธ์ 2505 รัฐฉานได้เรียกร้องขอให้มีสิทธิเท่าเทียมกับพม่าในสหภาพพร้อมกับเสนอขอให้มีการแก้ไขรัฐธรรมนูญ แต่ได้มีการรัฐประหารโดยนายพลเนวิน พร้อมกับประกาศยกเลิกรัฐธรรมนูญ อันเป็นผลทำให้สิทธิในการขอถอนตัวของรัฐออกจากสหภาพพม่าถูกระงับไปโดยปริยาย

            และนี่คือ จุดแตกหักที่สำคัญ เพราะรัฐบาลทหารพม่าเป็นฝ่ายฉีกความตกลงปางหลวง

7. ปัญหาเกิดจากนโยบายในการกลืนชาติของรัฐบาลพม่า

          ในการรวมตัวเป็นสหภาพพม่า แท้ที่จริงฝ่ายพม่าไม่ได้มีความคิดที่จะรัฐของชนกลุ่มน้อยชาติพันธุ์ทั้ง 7 รัฐ เป็นอิสระเหมือนมลรัฐในสหรัฐอเมริกา ตามที่รัฐของชนกลุ่มน้อยชาติพันธุ์ต้องการ แต่ถือนโยบาย “เอกภาพในความหลากหลาย”

            7.1 การใช้นโยบายกลมกลืนวัฒนธรรม (Assimilation)

          นับตั้งแต่รัฐบาลทหารพม่าได้ปกครองประเทศเมื่อปีค.ศ.1962 (พ.ศ.2505) ได้ใช้นโยบายกลมกลืนวัฒนธรรมมาโดยตลอด คือ นโยบายการทำให้เป็นพม่า (Burmanizaton  Policy) ด้วยการกำหนดให้ภาษาพม่าเป็นภาษาราชการเพียงภาษาเดียว จะใช้ภาษาถิ่นเป็นภาษาราชการคู่กันไม่ได้

            นอกจากนี้ภาษาที่ใช้ในการเรียนการสอนในสถานศึกษาก็ต้องเป็นภาษาพม่าเท่านั้น

            7.2 การเปลี่ยนชื่อประเทศจากพม่า เป็น เมียนมาร์

            เมื่อปีค.ศ.1989 (พ.ศ.2532) สภาพื้นฟูกฎระเบียบแห่งรัฐ (SLORG) ได้เปลี่ยนชื่อประเทศพม่า เป็นประเทศเมียนมาร์ ซึ่งเป็นการออกเสียงตามสำเนียงชาติพันธุ์พม่า โดยมีวัตถุประสงค์ที่แท้จริงคือการทำให้ชื่อสถานที่มีความคลุมเครือในการออกเสียง ให้เป็นการออกเสียงแบบชาติพันธ์ุพม่าแทนที่ภาษาอื่น ๆ

           อาจจะกล่าวอีกนัยหนึ่งได้ว่า เป็นการทำให้ประเทศพม่า กลายเป็นของคนชาติพันธุ์พม่านั่นเอง

            7.3 การผลักดันศาสนาพุทธ ให้เป็นส่วนหนึ่งของกระบวนการทำให้เป็นพม่า

            นับตั้งแต่ทศวรรษที่ 1990 เป็นต้นมา รัฐบาลทหารพม่าได้พยายามผลักดันศาสนาพุทธให้เป็นส่วนหนึ่งของกระบวนการการทำให้เป็นพม่าด้วย จนเป็นเหตุทำให้เกิดการจลาจลระหว่างชาวพุทธและชาวมุสลิมอย่างหนักในรัฐยะไข่ในช่วงปี 2012

            นอกจากนี้ ยังทำให้ชาวคริสต์ในรัฐชินและรัฐคะฉิ่นได้รับผลกระทบจากนโนบายดังกล่าวด้วย เมื่อพื้นที่จำนวนมากในรัฐชินและรัฐคะฉิ่นถูกแทนที่ด้วยพุทธเจดีย์  ยิ่งกว่านั้น รัฐบาลทหารพม่ายังออกคำสั่งให้โบสถ์คริสต์ในกรุงย่างกุ้งจำนวนมากว่า 80 แห่งต้องปิดตัวลง รวมทั้งห้ามปฏิบัติ คริสตศาสนพิธีนับตั้งแต่ปี 2012 เป็นต้นมา และห้ามการพิมพ์คัมภีร์ไบเบิล เป็นภาษาชนกลุ่มน้อยชาติพันธุ์ ได้มีการเผาทำลายคัมภีร์ไบเบิลมากถึงจำนวน 16,000 เล่ม และยังได้มีคำสั่งห้ามจัดงานเฉลิมฉลองวันคริสต์มาสในรัฐชินในปี 2000 และรัฐคะฉิ่นในปี 2003

          7.4 การประกาศใช้ธงชาติรูปแบบใหม่ เมื่อปี ค.ศ.2010

          เมื่อปี ค.ศ.2010 สภาเพื่อสันติภาพและการพัฒนาแห่งรัฐ (State Peace and Development Council-SPDC ) ซึ่งแปรสภาพมาจากสภาฟื้นฟูกฎระเบียบแห่งรัฐ (SLORC) ได้ประกาศใช้ธงชาติพม่ารูปแบบใหม่ที่มีดาวใหญ่สีขาวอยู่ตรงกลาง มีแถบสี 3 สี คือ สีเหลือง สีเขียว และสีแดง โดยปราศจากการขอรับความเห็นชอบจากชนกลุ่มชาติพันธุ์

            สีเหลือง หมายถึง ความเป็นปึกแผ่น

            สีเขียว หมายถึง สันติภาพ

            สีแดง หมายถึง ความอาจหาญ

            การเปลี่ยนรูปแบบธงชาติใหม่ดังกล่าว ย่อมแสดงให้เห็นว่า รัฐบาลพม่าต้องการสร้างชาติด้วยการทำให้ชาติเหลือเพียงเชื้อชาติเดียว ภาษาเดียว และศาสนาเดียว

            ในขณะที่รัฐบาลพม่าได้พยายามสร้างชาติให้เป็นชาติของชนชาติพม่าชาติเดียว บรรดาชนกลุ่มชาติพันธุ์ต่าง ๆ ก็ได้รวมตัวกันจัดตั้งกองกำลังต่อสู้กับรัฐบาลทหารพม่าไม่ขาดสายเช่นกัน

            ผมขอแสดงความเห็นเพิ่มเติมไว้ตรงนี้ว่า รัฐบาลทหารพม่าต้องการสร้างรัฐเดี่ยวทีมีเอกภาพ ภายใต้การนำของชนชาติพม่า ไม่ต้องการให้เป็นรัฐรวมแบบที่มีรัฐบาลสองระดับ คือ รัฐบาลกลาง และรัฐบาลมลรัฐ ดังนั้น จึงพยายามทุกวิถีทางที่จะให้สหภาพพม่า มีเอกภาพท่ามกลางความแตกต่างขอชนกลุ่มน้อยชาติพันธุ์ต่าง ๆ

            ในขณะเดียวกันชนกลุ่มน้อยชาติพันธุ์ทั้ง 7 รัฐ แม้ไม่อาจจะแยกตัวออกไปตั้งเป็นประเทศอิสระได้ แต่ถ้าสามารถปกครองตนเองได้ในทำนองเดียวกันมลรัฐหนึ่งของสหรัฐอเมริกา รัฐของชนกลุ่มน้อยชาติพันธุ์ทั้ง 7 ก็คงจะพอใจ ดังนั้น การที่รัฐบาลทหารพม่าพยายามจะสร้างสหภาพพม่าให้เป็นรัฐเดี่ยวจึงไม่สอดคล้องกับความต้องการของรัฐทั้ง 7 ทำให้เกิดรวมตัวสู้รบกับรัฐบาลทหารพม่าเป็นระยะ ๆ โดยยังไม่มีทีท่าว่าจะสงบสุขโดยไม่มีการสู้รบกันได้อย่างแท้จริงเมื่อใด

            โดยเฉพาะอย่าง รัฐบาลทหารพม่า ยุคพลเอก เนวิน เป็นฝ่ายฉีกความตกลงปาหลวงเอง เมื่อปี พ.ศ.2505 ด้วยการก่อรัฐประหารรัฐบาลอูนุ พร้อมกับยกเลิกรัฐธรรมนูญทิ้ง

            กล่าวอีกนัยหนึ่ง การฉีกความตกลงปางหลวง คือ จุดเริ่มต้นของความขัดแย้งระหว่างรัฐบาลทหารพม่ากับชนกลุ่มน้อยชาติพันธุ์ต่าง ๆ อย่างแท้จริง ที่มีผลสืบเนื่องยาวนานมาจนถึงปัจจุบันนี้

8.สรุป

          ปัญหา ความขัดแย้งของชนกลุ่มน้อยชาติพันธุ์ต่าง ๆ กับรัฐบาลทหารพม่า เกิดจากสาเหตุหลายประการ คือ เกิดจากสภาพภูมิประเทศ เกิดจากนโยบายแบ่งแยกและปกครองเมื่อครั้งตกเป็นอาณานิคมของอังกฤษเป็นเวลายาวยานร่วม 63 ปี ระหว่างปีค.ศ. 885-1948  เกิดจากการฉีกความตกลงปางหลวงเมื่อปี พ.ศ.2505 โดยการรัฐประหารยึดอำนาจรัฐบาลพลเรือนของอูนุ แล้วตั้งรัฐบาลทหารขึ้นปกครองแทนและสืบทอดอำนาจต่อเนื่องเป็นเวลายาวนานจนกระทั่งปี พ.ศ.2554 เป็นเวลาร่วม 50 ปี และเกิดจากนโยบายกลืนชาติชนกลุ่มน้อยชาติพันธุ์ต่าง ๆ ให้กลายเป็นชนชาติพม่าเพียงชาติเดียว

            ด้วยความขัดแย้งที่เกิดจากสาเหตุต่าง ๆ ดังกล่าว จึงทำให้ชนกลุ่มน้อยชาติพันธ์ุต่าง ๆ ไม่พอใจ และได้ใช้กองกำลังสู้รบกับทหารของรัฐบาลพม่าเรื่อยมา เป็นระยะ ๆ

            สำหรับความคิดเห็นเพิ่มเติม กรุณาติดตามได้ใน หัวข้อ คุยกับดร.ชา ท้ายบทความนี้

คุยกับดร.ชา

          คู่สนทนาของผมในครั้งนี้ อาจจะดูแปลกกว่าทุกครั้งที่ผ่านมา ตรงที่มีคู่สนทนาจำนวนสองคน แทนที่จะมีคนเดียวเหมือนอย่างทุกครั้งที่ผ่านมา ทั้งคู่เป็นลูกศิษย์ปริญญาโท รามคำแหงของผม  คนแรกคือคุณภัทรนันท์ และอีกคนคือ คุณเรืองศักดิ์

            สำหรับคนแรก หลายท่านคงจะพอรู้จัก เพราะเป็นผู้เขียนบทความยอดฮิต “ จากการศึกษา นอกโรงเรียน (กศน.) สู่ตำแหน่งในฝัน นายอำเภอ ”

            ส่วนคุณเรืองศักดิ์ ปัจจุบันดำรงตำแหน่งนักบริหารในองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นแห่งหนึ่ง

            “สวัสดี คุณภัทรนันท์ และคุณเรืองศักดิ์  วันนี้อาจารย์รู้สึกเป็นเกียรติที่ทั้งสองท่านกรุณาสละเวลามาสนทนากับอาจารย์ในเรื่องเกี่ยวกับปัญหาของชนกลุ่มน้อยชาติพันธุ์ต่าง ๆ ในพม่าเพื่อให้ท่านผู้อ่านได้ทราบมุมมองที่กว้างขึ้น   

              ก่อนอื่น อาจารย์ขอชมว่า ทั้งสองท่านแต่งกายชุดพื้นเมือง ดูหล่อและสง่ามาก ”                                                                                                                                               ผมทักทายทั้งคู่พร้อมกับแจ้งวัตถุประสงค์

            “สวัสดีครับ อาจารย์ ผมคิดว่า เรื่องราวปัญหาความขัดแย้งของชนกลุ่มน้อยชาติพันธุ์ต่าง ๆ กับรัฐบาลพม่า เป็นเรื่องที่น่าสนใจมาก

          ผมเห็นว่า หากเราได้ศึกษาแนวทางในการแก้ปัญหาหรือจัดการปัญหาของรัฐบาลพม่า ก็อาจจะเป็นประโยชน์ในการนำมาเป็นข้อคิดในการแก้ปัญหาความขัดแย้งบางอย่างในบ้านเรา แม้ว่าบ้านเราอาจจะไม่มีปัญหาชนกลุ่มน้อยชาติพันธุ์เหมือนอย่างในพม่า ” คุณภัทรนันท์เสนอความเห็นของตนก่อน

            “สวัสดีครับ อาจารย์ ผมเองก็เพิ่งมีโอกาสมาร่วมสนทนากับอาจารย์เป็นครั้งแรก รู้สึกยินดีและเป็นเกียรติมาก จึงอยากจะแสดงความคิดเห็นบ้าง

            ผมขอแยกปัญหาชนกลุ่มน้อยชาติพันธุ์ต่าง ๆ ในพม่า ออกเป็น 3 ด้าน คือ

           ด้านสังคม มีความหลากหลายทางวัฒนธรรม เพระมีคนกลุ่มน้อยชาติพันธุ์หลายเผ่า

          ด้านการเมือง มีการแทรกแซงจากภายนอก

          ด้านเศรษฐกิจ พม่ายังอยู่ในระดับต่ำที่สุดของอาเซียน ” คุณเรืองศักดิ์เปิดมุมมองของตนบ้าง

            “อาจารย์คิดว่า มุมมองของทั้งสองท่านน่าสนใจมาก ดังนั้น เราก็คงจะสนทนากันในกรอบของมุมมองของทั้งสองท่าน

            ประเด็นแรก พวกเราคิดว่า ทำไมการแก้ปัญหานี้ในพม่าถึงยากเย็นมาก เพราะเป็นปัญหาที่ยืดเยื้อยาวนานมาตั้งแต่ปีพ.ศ.2491 ซึ่งเป็นที่อังกฤษยอมให้เอกราชแก่พม่าภายหลังสิ้นสุดสงครามโลกครั้งที่สอง” ผมลองกำหนดประเด็นในการสนทนา

          “ ผมคิดว่า คำว่า ชนกลุ่มน้อยชาติพันธุ์ต่าง ๆ ในพม่า ไม่ได้หมายความว่า มีจำนวนคนน้อย เพราะเมื่อรวมจำนวนประชากรของแต่ละเผ่าเข้าด้วยกัน ก็อาจจะมีจำนวนมากเกือบร้อยละ 30 ของจำนวนประชากรพม่าทั้งหมด ดังนั้นจึงมีอำนาจต่อรองสูง ” คุณภัทรนันท์เสนอความเห็นก่อน

            “ผมคิดว่า การที่ชนกลุ่มน้อยชาติพันธุ์ต่าง ๆ ในพม่า มีถิ่นที่อยู่ตามป่าเขา แยกออกมาต่างหากจากคนพม่า ทำให้แต่ละชนเผ่ามีอัตลักษณ์เป็นของตนเอง ไม่ว่าจะเป็นเรื่องเชื้อชาติ ภาษา ขนบธรรมเนียมประเพณีต่าง ๆ

            ความแตกต่างเช่นนี้ ทำให้แต่ละชนเผ่า ต้องการที่จะปกครองตนเองมากกว่าจะยอมอยู่ภายใต้การปกครองของพม่า ” คุณเรืองศักดิ์แสดงความเห็นในอีกแง่มุมหนึ่ง

            “อาจารย์คิดว่า ความเห็นของทั้งสองท่าน มีน้ำหนักควรแก่การรับฟัง แต่น่าจะมีเหตุผลหรือปัจจัยอื่น ๆ อีกไหม ” ผมกระตุ้นให้ทั้งคู่ใช้ความคิดต่อ

          “ ในความเห็นของผม การที่พม่าได้ตกเป็นอาณานิคมของอังกฤษเป็นเวลายาวนานร่วม 63 ปี โดยอังกฤษได้ใช้นโยบาย แบ่งแยกและปกครอง คือ แบ่งการปกครองพม่าออกเป็น 2 ส่วน และปกครองด้วยระบบที่แตกต่างกัน ได้แก่ การปกครองพม่าแท้ ส่วนหนึ่ง และการปกครองชนกลุ่มน้อยชาติพันธุ์อีกส่วนหนึ่ง

            ด้วยผลของการใช้นโยบายแบ่งแยกและปกครอง ทำให้ชนกลุ่มน้อยชาติพันธุ์ต่าง ๆ ในพม่าเคยชินกับการอยู่อย่างเป็นอิสระจากพม่า ดังนั้น ภายหลังพม่าได้เอกราชจากอังกฤษแล้ว ชนกลุ่มน้อยชาติพันธุ์ต่าง ๆ จึงต้องการจะปกครองตนเองมากกว่าจะอยู่ภายใต้การปกครองของพม่าโดยตรง ” คุณภัทรนันท์แสดงความเห็นเพิ่มเติม

            “ อาจารย์เห็นด้วยกับความเห็นของคุณภัทรนันท์นะ เพราะการได้ปกครองตนเองน่าจะมีความสุขและมีความเป็นอิสระมากกว่า ” ผมแสดงความเห็นเสริมคุณภัทรนันท์บ้าง

            “ อาจารย์ครับ การที่พม่าฉีกความตกลงปางหลวง ที่พม่าได้ทำไว้กับชนกลุ่มน้อยชาติพันธุ์บางกลุ่มเมื่อปีพ.ศ.2490 ก่อนที่พม่าจะได้รับเอกราชจากอังกฤษ และความตกลงนั้นได้นำไปสู่การร่างรัฐธรรมนูญให้พม่าเป็นประเทศรัฐรวม มีหลักการข้อหนึ่งว่า หากรัฐใดต้องการจะแยกตัวออกจากสหภาพพม่าก็ให้ทำได้เมื่อเวลาผ่านไป 10 ปีแล้ว

            แต่พอรัฐฉานยังไม่ทันจะใช้สิทธิในการขอถอนตัวออกจากสหภาพพม่า ก็ได้เกิดการรัฐประหารเมื่อปี พ.ศ.2505 โดยนายพลเอก เนวิน พร้อมกับยกเลิกรัฐธรรมนูญ อันเป็นผลทำให้ความตกลงปางหลวงถูกระงับการใช้โดยปริยาย

            ผมคิดว่า การรัฐประหารครั้งนั้นได้ทำลายความหวังและความไว้วางใจของชนกลุ่มน้อยชาติพันธุ์ต่าง ๆ ลงอย่างสิ้นเชิง และนี่คือจุดเริ่มต้นของการใช้กำลังและอาวุธต่อสู้กับทหารของรัฐบาลพม่า เพื่อขอปกครองตนเอง ” คุณเรืองศักดิ์ แสดงความเห็นในจุดสำคัญจุดหนึ่ง

            “ใช่ ถูกต้อง ถ้าเราเป็นชนกลุ่มน้อยชาติพันธุ์ในพม่าบ้าง เราก็คงรู้สึกไม่ต่างกัน ใครมีความเห็นอย่างอื่นเพิ่มเติมไหม ” ผมกระตุ้นต่อ

            “ มีครับอาจารย์ และผมคิดว่า เป็นเรื่องสำคัญและเป็นเรื่องใหญ่ด้วย

            การที่รัฐบาลทหารพม่าซึ่งได้ปกครองประเทศพม่าแบบผูกขาดมาเป็นเวลายาวนานร่วม 50 ปี ก่อนที่จะยอมปล่อยอำนาจให้รัฐบาลพลเรือนของนางอองซาน ซูจีได้มีโอกาสปกครองประเทศเมื่อปีพ.ศ.2554 รัฐบาลทหารพม่าได้ใช้นโยบายกลืนชาติ

            หมายถึงว่า รัฐทหารพม่าต้องการสร้างชาติพม่า ให้เป็นชาติของคนพม่า ใช้ภาษาพม่า มีศาสนาเดียวคือศาสนาพุทธ เท่ากับเป็นการกดขี่ความรู้สึกและความต้องการของชนกลุ่มน้อยชาติพันธุ์ต่าง ๆ อย่างรุนแรง เพราะชนเผ่าต่าง ๆ ต้องการที่จะปกครองตนเอง มิใช่อยู่ภายใต้การปกครองพม่าอย่างที่พม่าต้องการ

            คำว่า ปกครองตนเอง อาจจะมิได้หมายถึง การต้องแยกตัวออกไปตั้งประเทศใหม่ แต่หมายถึงการปกครองในรูปแบบรัฐรวมในทำนองเดียวกันกับสหรัฐอเมริกา โดยชนกลุ่มน้อยชาติพันธุ์สามารถตั้งรัฐบาลมลรัฐได้ มีรัฐธรรมนูญของสหภาพพม่าให้การรับรอง ” คุณเรืองศักดิ์แสดงความเห็นในเชิงลึกได้ดีทีเดียว

            “ใช่ อาจารย์เห็นด้วยกับคุณเรืองศักดิ์ หากสหภาพพม่า ซึ่งฟังชื่อก็เป็นรัฐรวมอยู่แล้ว ยอมรับหลักการของรัฐรวมมาใช้เป็นรูปแบบในการปกครองประเทศ ปัญหาการสู้รบระหว่างชนกลุ่มน้อยชาติพันธุ์ต่าง ๆ กับรัฐบาลพม่าคงจบไปนานแล้ว

            เพราะดูแล้ว หากรัฐบาลทหารพม่ายังมีความต้องการจะให้พม่าเป็นรัฐเดี่ยวอย่างไทย คงไม่ง่าย ชนกลุ่มน้อยชาติพันธุ์ต่าง ๆ คงต้องสู้รบกับรัฐบาลพม่าไปอีกนาน ” ผมแสดงความเห็นบ้าง

            “อาจารย์ขอถามความเห็นของทั้งสองท่านในประเด็นสุดท้ายว่า ถ้าพม่ายังมีปัญหาการสู้รบระหว่างชนกลุ่มน้อยชาติพันธุ์ต่าง ๆ กับรัฐบาลเหมือนอย่างทุกวันนี้ น่าจะส่งผลกระทบในด้านใดบ้าง” ผมถามความเห็นประเด็นสุดท้าย

          “ ผมคิดว่า หากบ้านเมืองใดไม่มีความสงบสุข การพัฒนาประเทศให้เจริญรุ่งเรืองย่อมเป็นไปได้ยาก แม้จะมีทรัพยากรอุดมสมบูรณ์ เพราะการลงทุนย่อมยากที่จะเกิดขึ้นได้ โดยเฉพาะนักลงทุนจากต่างประเทศ เพราะเขาไม่อยากเข้าไปลงทุนในดินแดนที่ไม่มีความแน่นอนทางการเมือง

            นักลงทุน เขาต้องใช้เงินทุนจำนวนมหาศาล หากเห็นว่า บ้านเมืองใดไม่สงบ การลงทุนของเขาก็อาจจะสูญเปล่า ” คุณเรืองศักดิ์แสดงความเห็นกว้าง ๆ

            “ ผมขอเสริมความเห็นของคุณเรืองศักดิ์ อย่างปัญหาสามจังหวัดภาคใต้บ้านเราก็เช่นเดียวกัน ถ้าบ้านเมืองมีความสงบเรียบร้อย ไม่มีการใช้อาวุธลอบโจมตีเจ้าหน้าที่ของรัฐ นักลงทุนก็จะกล้าไปลงทุน อย่างเวลานี้ ผมได้ข่าวมาว่า กระทรวงคมนาคมกำลังจะเปิดท่าอากาศยานเบตง  จังหวัดยะลา  ในราวเดือนเมษายนนี้

            ผมเชื่อว่า ภายหลังจากการเปิดท่าอากาศยานเบตงแล้ว การท่องเที่ยวและการลงทุนในพื้นที่สามจังหวัดชายแดนภาคใต้จะเปลี่ยนไปในทิศทางที่ดีกว่าเดิมเยอะ และคิดว่าอีกไม่นาน ท่านอากาศยานเบตงก็น่าจะได้รับการยกระดับเป็นท่าอากาศยานนานาชาติได้ ” คุณภัทรนันท์แสดงความเห็นตบท้ายได้อย่างน่าฟัง

            “อาจารย์เห็นด้วยกับความคิดของทั้งสองท่าน

          ความจริง อาจารย์กับครอบครัวก็วางแผนไปเที่ยวเบตงเหมือนกัน แต่เกิดปัญหาโรคโควิด-19 ระบาดรอบสองก่อน เลยยังไม่ได้ไป เอาไว้ปัญหาเบาบางลงเมื่อใด คงต้องไปแน่ จะได้มีโอกาสไปเยี่ยมเยือนถามทุกข์สุขของลูกศิษย์แถวนั้นบ้าง ไม่ได้พบกันนาน อาจารย์ก็คิดถึงเหมือนกัน

            วันนี้เราได้สนทนากันมาเป็นเวลานานพอสมควรแล้ว และได้พูดครอบคลุมในมิติต่าง ๆ พอสมควร ก็คงขอยุติการสนทนาไว้เพียงเท่านี้ ขอขอบคุณทั้งสองท่านที่กรุณาสละเวลามาพูดคุยกันในวันนี้ อาจารย์เชื่อว่า การสนทนาของเราในวันนี้ คงจะมีส่วนช่วยในการเปิดมุมมองในด้านต่าง ๆ แก่ท่านผู้อ่านทั้งหลาย

            โอกาสหน้าค่อยพบกันใหม่

            ขอให้โชคดี ” ผมกล่าวปิดการสนทนา

          ดร.ชา

            21/02/21