“ความเครียด แก้ได้ไม่ยากด้วยหลักธรรมะ ” เป็นบทความลำดับที่ 12 ของหมวด 7 เรื่องเล่า ในการฝึกปฏิบัติธรรมเพื่อคลายทุกข์ โดยจะกล่าวถึง ความเครียดหรือภาวะเครียด คืออะไร และมีอาการอย่างไร ผลของภาวะเครียดต่อชีวิตประจำวัน สาเหตุแห่งภาวะเครียด การลดภาวะเครียดด้วยหลักธรรมะ และสรุป
ภาวะเครียด อาจจะเกิดผู้กับผู้โชคดีถูกลอตเตอรีรางวัลที่หนึ่งก็ได้ แทนที่จะเป็นโชคลาภกลับกลายเป็นทุกขลาภแทน เพราะมีแต่คนเข้ามาขอเงิน ดังตัวอย่างหลวงพ่อ มนตรี สามัจโจหรือหลวงพ่อเปี๊ยก แห่งวัดทินนกรนิมิต อำเภอเมืองนนทบุรี จังหวัดนนทบุรี ซึ่งถูกลอตเตอรีรางวัลที่ 1 งวดประจำวันที่ 1 พฤศจิกายน 2563 จำนวนมากถึง 18,000,000 บาท จนต้องหนีออกจากวัด
อนึ่ง บทความก่อนหน้านี้ คือ บทความคือ นิวรณ์ 5 แก้ได้ด้วยพระกรรมฐานหลวง (11)
Table of Contents
1.ความเครียดหรือภาวะเครียดคืออะไร และมีอาการอย่างไร
โลกยุคปัจจุบันนี้ เต็มไปด้วยการแข่งขันเพื่อเอาชนะคู่แข่งหรือศัตรูอยู่ตลอดเวลา จึงทำให้ชีวิตผู้คนเต็มไปด้วยภาวะเครียด ขาดความสุขหรือความมั่นคงในชีวิต
ภาวะเครียด คืออะไร
ภาวะเครียด คือ อาหารหดตัวของกล้ามเนื้อส่วนใดส่วนหนึ่งของร่างกาย ซึ่งทุกคนจำเป็นต้องมีอยู่เสมอในการดำรงชีวิต ทุกครั้งที่เราคิดหรือมีอารมณ์บางอย่างเกิดขึ้น จะทำให้เกิดการหดตัวหรือการเคลื่อนไหวของกล้ามเนื้อส่วนใดส่วนหนึ่งของร่างกายเสมอ
อาการของภาวะเครียด เป็นอย่างไร
ภาวะเครียดอาจมีทั้งประโยชน์และโทษ เมื่อเกิดความเครียด จะเกิดการเปลี่ยนแปลงทางร่างกายหลายอย่าง เช่น
- หัวใจเต้นแรงและเร็วขึ้น เพื่อฉีดเลือดนำออกซิเจนและสารอาหารไปเลี้ยงเซลล์ทั่วร่างกาย พร้อมกับขจัดของเสียออกจากกระแสเลือดอย่างรวดเร็ว
- การหายใจเร็วขึ้น
- มีการขับครีนาลีนและฮอร์โมนอื่น ๆ เข้าสู่กระแสเลือด
- ม่านตาขยายเพื่อให้ได้รับแสงมากขึ้น
- กล้ามเนื้อหดเกร็งเพื่อเตรียมเคลื่อนไหว ว่าจะสู้หรือหนีดี
- กล้ามเนื้อบริเวณอวัยวะย่อยอาหารหดตัว
- เหงื่อออก เพราะมีการเผาผลาญอาหารมากขึ้น
- อาการดังกล่าว ทุกคนที่เคยมีภาวะเครียด จะสังเกตเห็นได้ชัดเจน
สำหรับรายละเอียดเพิ่มเติมเกี่ยวกับภาวะเครียดคืออะไร อาจศึกษาได้จากเว็บไซต์ข้างล่างนี้
https://med.mahidol.ac.th/ramamental/generalknowledge/general/05142014-1901
2.ผลของภาวะเครียดต่อชีวิตประจำวัน
ภาวะเครียด อาจส่งผลเสียต่อร่างกาย จิตใจ และการกระทำหรือการแสดงออกของเรา ดังนี้
2.1 ผลของภาวะเครียดที่มีต่อร่างกาย
ภาวะเครียดอาจทำให้เกิดความไม่สบายทางกายได้หลายอย่าง เช่น การปวดหัว การปวดเมื่อยตามร่างกาย หรืออาจทำให้เกิดโรคภัยไข้เจ็บได้หลายโรค เช่น ความดันโลหิตสูง โรคกระเพาะ อาการท้องผูกหรือท้องเสียบ่อย ๆ การนอนไม่หลับ โรคหอบหืด และอาการเสื่อมสมรรถภาพทางเพศ เป็นต้น
2.2 ผลของภาวะเครียดต่อสุขภาพจิต
คนที่มักจะมีภาวะเครียดบ่อย ๆ อาจจะทำให้มีปัญหาต่อสุขภาพจิต เช่น มีความสัมพันธ์กับคนในครอบครัวและเพื่อนร่วมงานไม่ดี และทำงานไม่มีประสิทธิภาพ

2.3 ผลของภาวะเครียดที่มีต่อการกระทำหรือการแสดงออก
เมื่อเกิดภาวะเครียด แสดงให้เห็นว่า สภาพร่างกายและจิตใจของเราไม่อยู่ในภาวะปกติ ดังนั้น ถ้าหากไม่สามารถตั้งสติได้ทัน หากมีการกระทำหรือการแสดงออกใด ๆ ในขณะที่กำลังมีความเครียดดังกล่าว ผลลัพธ์ที่ได้มาจะไม่ดี เช่น
นางสาวเบลลา ได้สมัครเข้าประกวดร้องเพลงเพื่อชิงรางวัลแห่งหนึ่ง โดยได้มีการฝึกซ้อมมาอย่างดี จนมีความมั่นใจว่า จะต้องชนะการประกวดแน่ แต่ในขณะที่กำลังร้องเพลงประกวดอยู่นั้น เบลลามีอาการตื่นเต้นและเกิดภาวะเครียดขึ้นมา จึงทำให้เบลลาเกิดอาการประหม่า ไม่สามารถร้องเพลงได้ดีตามที่ได้ฝึกซ้อมไว้ก่อนได้ ทำให้ต้องตกรอบไปอย่างน่าเสียดาย
ดังนั้น จึงอาจกล่าวได้ว่า ภาวะเครียด ไม่ส่งผลดีต่อร่างกาย จิตใจ และการกระทำหรือการแสดงออกของเราแต่อย่างใด
3.สาเหตุของภาวะเครียด
การที่คนเราเกิดภาวะเครียด อาจเกิดจากสาเหตุหลายประการ เช่น
3.1 เกิดจากสภาพแวดล้อมทางเศรษฐกิจ สังคม และการทำงานที่มีการเอารัดเอาเปรียบ และการแข่งขันสูงอยู่ตลอดเวลา
สภาพแวดล้อมของสังคมในยุคปัจจุบัน เต็มไปด้วยการแข่งขันช่วงชิงความได้เปรียบกันอย่างสูง จึงทำให้เกิดภาวะเครียดในหมู่ผู้ที่ต้องแข่งขันกัน เพราะเกรงว่า ตนจะไม่ชนะ

หรือแม้แต่ปัญหาโรคโควิด-19 ระบาด ก็ทำให้คนทั่วโลกเครียดได้ เพราะเป็นอุปสรรคโดยตรงต่อการประกอบอาชีพหลายอย่าง ทำให้ผู้ได้รับผลกระทบทั่วโลกเกิดภาวะเครียดอย่างใหญ่หลวง
3.2 เกิดจากปัญหามนุษยสัมพันธ์ของบุคคลในครอบครัวหรือหน่วยงานที่ไม่ราบรื่น
คนที่มีปัญหาความสัมพันธ์กับบุคคลในครอบครัวหรือในหน่วยงานไม่ราบรื่น มักเกิดภาวะเครียดได้ง่าย ชีวิตขาดความสุข
การที่มีปัญหาครอบครัวแตกแยก จะทำให้บุคคลในครอบครัวเกิดภาวะเครียดได้มาก
บุคคลบางคน อาจมีปัญหาไม่สามารถเข้ากับผู้บังคับบัญชาหรือเพื่อนร่วมงานได้ ย่อมเกิดภาวะเครียดอย่างแน่นอน
3.3 เกิดจากการมีอุปนิสัยหรือวิธีการดำรงชีวิตบางอย่างที่ไม่ดีหรือไม่เหมาะสม ทำให้เกิดภาวะเครียดได้ง่าย เช่น
– คนที่ชอบเอาชนะ ไม่ยอมแพ้ใคร มุ่งจะเอาชนะแต่อย่างเดียว โดยไม่คำนึงถึงเหตุผลหรือความเหมาะสมต่าง ๆ
– คนที่ชอบเข้มงวดเจ้าระเบียบ หยุมหยิม ไม่รู้จักผ่อนปรนหรือผ่อนคลาย ชอบทำเรื่องเล็กให้เป็นเรื่องใหญ่ ทำให้มีศัตรูไปทั่ว
– คนที่อุปนิสัยใจร้อน วู่วาม ขาดความยับยั้งชั่งใจและขาดสติ ทำให้ตัดสินใจผิดพลาดบ่อย ๆ
4.การผ่อนคลายภาวะเครียดเบื้องต้น
เมื่อเกิดภาวะเครียดขึ้น อาจผ่อนคลายความเครียดด้วยวิธีการดังนี้ คือ
4.1 แก้ที่ต้นเหตุของภาวะเครียดนั้น เช่น
ภาวะเครียดเกิดจากความสัมพันธ์ไม่ดีของคนในครอบครัวหรือเพื่อนร่วมงาน ก็ต้องแก้ด้วยการปรับความสัมพันธ์ให้ดีขึ้น
4.2 คุยระบายอารมณ์กับเพื่อนสนิทที่รู้ใจกันและไว้ใจได้
เราไม่จำเป็นต้องมีเพื่อนมาก แต่ก็ไม่ใช่ว่า ไม่ควรมีเพื่อนเลย ควรจะมีเพื่อนที่ไว้วางใจได้และสามารถเล่าสู่กันฟังได้ทุกเรื่อง เพื่อจะได้ระบายความรู้สึกเก็บกดออกไป ซึ่งจะช่วยให้เราสามารถผ่อนคลายภาวะเครียดได้ดีทีเดียว
4.3 สร้างอุปนิสัยใหม่
อุปนิสัยบางอย่าง เป็นอุปนิสัยที่ไม่ดี ทำให้เกิดความเครียดได้ง่าย เช่น การขาดมนุษสัมพันธ์ การเป็นคนเอาแต่ใจตนเอง การมุ่งเอาแต่ชัยชนะ การขาดความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่ อุปนิสัยเหล่านี้ เราควรจะเลิกเสียแล้ว สร้างอุปนิสัยใหม่ขึ้นมา เช่น ฝึกเป็นคนที่มีมนุษยสัมพันธ์ที่ดีกับเพื่อนรอบข้าง ฝึกเป็นคนที่รู้จักเห็นอกเห็นใจคนอื่น ฝึกเป็นคนรู้จักยอมรับความพ่ายแพ้ เป็นต้น
4.4 ปรับสภาวะแวดล้อมความเป็นอยู่หรือที่ทำงาน
สภาวะแวดล้อมความเป็นอยู่หรือที่ทำงาน เป็นสาเหตุหนึ่งที่อาจทำให้คนเราเกิด ภาวะเครียดได้ เช่น สกปกรก รกรุงรัง มีเสียงดังรบกวนอยู่ตลอดเวลา ดังนั้น หากเรารู้จักปรับปรุงสภาวะแวดล้อมความเป็นอยู่หรือที่ทำงานให้ดีขึ้น ก็อาจจะส่งผลทำให้จิตใจของเรารู้สึกผ่อนคลาย ลดภาวะเครียดลงได้
4.5 การพักผ่อนนอนหลับให้เพียงพอ
การพักผ่อนนอนหลับให้เพียงพอเป็นสิ่งที่สำคัญมาก โดยเฉพาะอย่างยิ่งการนอนหลับสนิทรวดเดียว ไม่ควรน้อยกว่า 4-5 ชั่วโมงต่อคืน เพราะถ้าเราพักผ่อนนอนหลับไม่เพียงพอ จะทำให้ร่างกายเมื่อยล้า อ่อนเพลีย ง่วงนอน และเกิดภาวะเครียด

4.5 การหาโอกาสไปพักผ่อนนอกบ้านตามโอกาสอันควร
บางคนเป็นคนขี้เหนียว กลัวจะสิ้นเปลืองเงินทอง ไม่ยอมออกไปเที่ยวพักผ่อนนอกบ้านเลย ชีวิตจึงมีแต่ความจำเจ ทำให้จิตใจไม่สดชื่น สลดหดหู่ และอาจนำไปสู่ภาวะเครียดได้ ดังนั้น จึงควรรู้จักแบ่งเวลาและเงินทองไปเที่ยวพักผ่อนนอกบ้านตามโอกาสอันควรบ้าง เพื่อทำให้จิตใจรู้สึกผ่อนคลาย
การท่องเที่ยว อาจจะเป็นการท่องเที่ยวใกล้บ้าน หรืออาจไปท่องเทียวไกลออกไปต่างจังหวัดหรือต่างประเทศก็ได้

4.7 การออกกำลังกายเป็นประจำ
การออกกำลังกายเป็นประจำ จะทำให้คนเรามีความสดชื่นกระปี้กระเป่า เพราะร่างกายจะขับเหงื่อและของเสีย ตลอดได้หลั่งฮอร์โมนแห่งความสุขออกมา

5. การคลายเครียดด้วยหลักธรรมะ
ภาวะเครียด หากมองด้วยหลักธรรมะ ก็เกิดจากความยึดมั่นถือมั่น ไม่รู้จักปล่อยวางนั่นเอง โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ภาวะเครียดที่เกิดจากการคิดโน่นคิดนี่อยู่ตลอดเวลา ทำให้จิตใจสับสน ไม่สงบและไม่ทราบว่าจะเอาอย่างไรดี เพื่อความเข้าใจอันดี ขอยกตัวอย่างประกอบดังนี้
ตัวอย่างที่หนึ่ง
นางสดศรี มีอายุราว 66 ปี วันหนึ่ง ได้ไปตรวจเช็คร่างกายประจำปีที่โรงพยายาลเอกชนแห่งหนึ่ง บอกหมอว่า มีอาการปวดบริเวณลำไส้ หมอได้ตรวจอาการเบื้องต้นแล้วบอกว่า อาจจะเป็นมะเร็งลำไส้ใหญ่ แต่ถ้าจะให้รู้แน่ ต้องมาให้หมอตรวจด้วยการส่องกล้อง
หลังจากนั้น นางสดศรี ก็เก็บคำพูดของหมอมาครุ่นคิดจนเกิดความเครียดราวกับว่าได้เป็นมะเร็งลำไส้ใหญ่แล้วจริง ๆ แถมยังคิดโทษตนเองว่า ช่างเป็นคนเคราะห์ร้ายอะไรเช่นนี้ แม้อาการปวดบริเวณลำไส้ได้หายไปแล้ว และยังไม่ได้มีการตรวจส่องกล้องลำไส้ใหญ่แต่อย่างใด
ตัวอย่างที่สอง
นางสะอาดมีอายุราว 66 ปี เป็นเพื่อนกับนางสดศรี เป็นคนที่ชอบคิดมาก ชอบคิดว่า ตัวเอง เป็นคนที่ดวงชะตาไม่ดี เพราะต้องรับภาระเลี้ยงดูลูกสามคนโดยลำพัง เนื่องจากสามีมีก็เหมือนไม่มี ชอบกินเหล้า ติดผู้หญิง ไม่ช่วยเลี้ยงดูลูกเลย เวลานี้ลูกทั้งสามคนก็ได้เจริญเติบโต มีหน้าที่การงานที่มั่นคงเป็นของตนเองแล้ว
แต่เวลานี้ นางสะอาด ต้องรับภาระเลี้ยงหลานอยู่ 2 คน เพราะพ่อแม่ของหลานต้องออกไปทำงานทั้งคู่ แทนที่นางสะอาดจะมีความสุขกับการเลี้ยงหลาน เหมือนคุณตาคุณยายหรือคุณป่าคุณย่าโดยทั่วไป นางสะอาดก็เก็บมาคิดว่า ทำไมตนเองจึงเป็นคนอาภัพแท้ แม้ได้เลี้ยงลูกสามคนจนเติบใหญ่และมีครอบครัวกันหมดแล้ว พอเกษียณอายุราชการ แทนที่จะได้พักผ่อนกับเขาบ้าง กลับต้องมีภาระเลี้ยงหลานอีกสองคน ช่างเหนื่อยยากเสียจริง
คิดทีไร นางสะอาดก็เกิดความรู้สึกเศร้หมอง เกิดอาการซึมเศร้า และอิจฉาเพื่อน ๆ ที่ไม่มีภาระในการเลี้ยงหลานเหมือนตน
การใช้หลักธรรมะคลายเครียด
ตามตัวอย่างข้างต้น ทั้งนางสดศรี และนางสะอาด เกิดภาวะเครียดก็เพราะมีความยึดมั่นถือมั่นในสิ่งที่ไม่เที่ยงแท้แน่นอน นั่นเอง
กรณีนางสดศรี
เมื่อได้ฟังหมอกล่าวว่า ตนอาจจะเป็นมะเร็งลำไส้ ก็เก็บมาครุ่นคิดและสร้างจินตนาการไปใหญ่โตราวกับว่า ตนได้เป็นมะเร็งจริง ๆ ทั้งที่ยังไม่ได้มีการตรวจส่องกล้องลำไส้ใหญ่แต่อย่างใด
หากนางสดศรีมีสติ รู้จักคิดว่า ในเมื่อยังไม่ทราบผลการตรวจส่องกล้องลำไส้ใหญ่ จะสรุปว่า ตนเองเป็นมะเร็งลำไส้ใหญ่แล้วหาได้ไม่
ภาวะเครียดและความทุกข์ของนางสดศรีในเรื่องนี้เกิดจากการขาดสติของนางสดศรี ทางแก้ก็คือ นางสดศรี ควรจะหมั่นฝึกสติบ่อย ๆ ตามหลัก สติปัฏฐาน 4 เพื่อให้มีสติมีกำลังกล้าแข็ง เวลาได้ยินได้ฟังอะไร จะได้ไม่รีบสรุปโดยง่าย
กรณีนางสะอาด
ภาวะเครียดของนางสะอาด เกิดจากใจชอบคิดไปในด้านลบ มักโทษตนเองว่า เป็นคนอาภัพ ต้องรับภาระเลี้ยงลูกสามคนอยู่คนเดียว สามีมีก็เหมือนไม่มี เอาแต่เที่ยวเตร่ ติดผู้หญิง ทำให้รู้สึกเหน็ดเหนื่อยมาก
ครั้นพอเกษียณอายุราชการ พอจะได้พักหน่อย ก็ต้องรับภาระเลี้ยงหลานอีกสองคน เนื่องจากพ่อแม่ของหลาน ต้องออกไปทำงานนอกบ้านทุกวัน ตัวเองก็แก่แล้ว ทำให้รู้สึกว่าต้องเหน็ดเหนือยต่อไปอีกหลายปี
แต่ถ้านางสะอาด รู้จักฝึกการนั่งสมาธิแบบมหาสติปัฏฐาน 4 ก็จะทำให้รู้จักปล่อยวางและมองโลกในทางบวกว่า
“ การที่เรามีบุตรที่ดีถึงสามคน นับว่าเป็นบุญวาสนาของเราเป็นอย่างยิ่ง ที่ได้บุตรไว้สืบสกุล ดีกว่าเพื่อน ๆ อีกหลายคู่ที่ไม่มีบุตรไว้สืบสกุล การมีภาระเลี้ยงดูบุตร ไม่ได้อยู่กับเราตลอดไป เป็นเพียงช่วงเวลาหนึ่งของชีวิตเท่านั้น ส่วนการรับภาระเลี้ยงหลานอีกสองคน ก็ไม่ใช่ปัญหาใหญ่โตอะไร เป็นเรื่องชั่วคราวเช่นเดียวกัน พอหลานโตขึ้นอีกไม่นาน ภาระนี้ก็จะหมดไป
แท้จริงหลานก็ไม่ใช่ใคร คือเลือดเนื้อเชื้อไขของเราเอง
เมื่อภาระเลี้ยงหลานของเราหมดไป อีกไม่นาน เราคงได้พักผ่อนตามวัยของเรา เราจะรอคอยวันนั้น ด้วยความสุข ซึ่งเป็นวันที่หลานของเราคงเจริญเติบโตมากแล้ว ”
หากนางสดศรี และนางสะอาด รู้จักฝึกนั่งสมาธิแบบมหาสติปัฏฐาน 4 อยู่บ่อย ๆ ก็จะทำให้เป็นคนที่มีสติดี ไม่คิดฟุ้งซ่านไปในทางอกุศล รู้จักปล่อยวาง ทำให้ไม่เกิดความเครียด ในทางตรงกันข้าม การไม่ได้ฝึกนั่งสมาธิแบบมหาสติปัฏฐาน 4 จึงทำให้นางสดศรี และนางสดศรี จมอยู่ในความทุกข์เพราะความคิดของตนเองแท้ ๆ ที่คิดเอาเองว่า ตนช่างอาภัพหรือเคราะห์ร้าย ทั้ง ๆ ที่เหตุการณ์ก็มิได้เลวร้ายตามความคิดของตนเองเลยแม้แต่น้อย
6.สรุป
ภาวะเครียดที่เกิดขึ้น หากมีสาเหตุมาจากความคิดสร้างภาพจินตนาการไปในด้านลบของเรา อาจแก้ไขได้ไม่ยาก ด้วยการฝึกนั่งสมาธิแบบมหาสติปัฏฐาน 4 อยู่บ่อย ๆ เพื่อฝึกให้เราเป็นคนทีมีสติที่กล้าแข็ง ไม่เผลอไผล คิดฟุ้งซ่านไปในทางอกุศล ทำให้เกิดความเครียดและควาทุกข์เกินความเป็นจริง
นอกจากการฝึกนั่งสมาธิแบบมหาสติปัฏฐาน 4 แล้ว การคลายเครียดอาจมีวิธีการอื่น ๆ เสริมเข้าได้ด้วยก็ได้ เช่น การแก้ปัญหาที่ต้นเหตุ การฝึกสร้างอุปนิสัยที่ดี การปรับสภาวะแวดล้อมให้น่าอยู่ การพักผ่อนให้เพียงพอ และการออกกำลังกายเป็นประจำ
หวังว่า บทความนี้คงพอจะเป็นโประโยชน์ต่อการคลายเครียดของท่านผู้อ่านได้บ้างนะครับ
ดร.ชา
20/11/20
เมื่อก่อนหนูเป็นคนใจร้อน วู่วาม ขาดสติค่ะ หนูมีปัญหาในชีวิตเมื่ออายุ28ปี ปัจจุบันนี้อายุ41ปี
ระยะเวลา12ปี ใช้หลักธรรมะในการเปลี่ยนแปลงนิสัยตนเอง เช่น เพื่อนที่ทำงานรับราชการไม่อยากคุยด้วย หนูไม่ทราบว่าพวกเค้าไม่อยากคบ พวกเค้าไม่รับสาย
พอนั่งสมาธิแล้วปัญญาเกิด มีสติ ตื่นรู้ ฉลาดกว่าพี่น้องทั้งหมด แต่นั่งสมาธิแล้วให้รวยไม่มีค่ะ
หนูทำการเกษตร การเงินไม่เหลือเฟือ
ขอบคุณ บทความในวันนี้ ค่ะ มีประโยชน์มาก
ขอบคุณ คุณณัชชามากที่เห็นว่า บทความนี้มีประโยชน์
ขอบคุณ เพื่อนสมัยเรียนโทด้วยกัน ที่เค้าไม่คุยด้วย แต่ก่อนรู้สึกโกรธ ปัจจุบันนี้เลิกแล้วค่ะ
พวกเพื่อน ทำให้หนูกลับมารักตนเอง เช่นปล่อยร่างกายให้อ้วน ให้ออกกำลังกายทำให้มีรูปร่างดูดี ใส่ใจในเรื่องการแต่งกาย เรียนภาษาอังกฤษและภาษาอื่นๆ จากยูทูป เมื่อเรารักตนเองเป็น
เราก็รักคนอื่นเป็นเหมือนกัน ชีวิตมีความสุข ไม่ค่อยไปรับทราบชีวิตของคนอื่นค่ะ
อาจารย์ยินดีกับคุณณัชชาด้วยที่เอาชนะความโกรธได้ระดับหนึ่ง
โลฟ์โค้ชชื่อดังที่เป็นข่าวอยู่ในขณะนี้ หนูเคยติดตามเป็นระยะเวลา3ปี แต่ไม่ได้ขายของด้วย
หลังจากที่อาจารย์เขียนบทความ หนูเข้าใจแล้วจึงเลิกติดตามและเลิกฟัง
มาเป็นข่าวในวขณะนี้ ด้วยการขายสินค้า เช่น ผ้าพันคอ ถ้าคิดดี พูดดี เงินก็จะเข้า สินค้าก็จะขายได้ ความจริงแล้วขายไม่ได้ค่ะ
ขอบคุณอาจารย์ที่เขียนบทความเรื่องจิตใต้สำนึกได้อย่างละเอียดค่ะ และตรงไปตรงมาไม่มีผลประโยชน์ค่ะบ
คิดเสียว่า การถูกหลอก คือ บทเรียนหรือประสบการณ์อันล้ำค่า เมื่ดรู้ว่าถุูกหลอกแล้วถอนตัวออกมา ถือว่า ความฉลาดได้เกิดขึ้นแล้ว