เรื่องเล่า ดร.ชา สนุก และสร้างสรรค์ 369

ความเป็นมา เรื่องเล่า ประสบการณ์ ปฏิบัติธรรม เพื่อคลายทุกข์ (1) ต้องการจะนำเสนอเรื่องเล่า ประสบการณ์ในการฝึกปฏิบัติธรรมเพื่อคลายทุกข์ นับตั้งแต่ปีพ.ศ.2522 ซึ่งเป็นปีแรกที่ผมได้เริ่มให้ความสนใจในการฝึกปฏิบัติธรรมอย่างจริงจัง จนกระทั่งปัจจุบันนี้ รวมระยะเวลาร่วม 41 ปี โดยมีหัวข้อที่จะเล่าในส่วนที่เป็นภูมิหลัง คือ คำอธิษฐาน ความนำ จุดเริ่มต้นของความสนใจในการฝีกปฏิบัติธรรม ทำไมจึงเรียกว่าการฝึกปฏิบัติธรรมเพื่อคลายทุกข์ สรุป และคุยกับ ดร.ชา

คำอธิษฐาน

            เนื่องในเทศกาลเข้าพรรษาปี 2563 นี้ ข้า ฯ ขอตั้งจิตอธิษฐานเขียนบทความเพื่อเป็นธรรมทาน คือ หมวด 7 เรื่องเล่า ประสบการณ์ในการฝึกปฏิบัติธรรมเพื่อคลายทุกข์  หากมีผลบุญใดเกิดขึ้นจากการเขียนบทความหมวดนี้ ขอน้อมถวายเป็นพุทธบูชา ธรรมบูชา สังฆบูชา ขอน้อมถวายเป็นพระราชกุศลแด่พระมหากษัตริย์และบูรพมหากษัตริย์ไทยทุกพระองค์ ขออุทิศส่วนกุศลแด่คุณบิดามารดาญาติมิตร ครูบาอาจารย์ ตลอดจนผู้มีพระคุณทั้งหลายที่ล่วงลับไปแล้ว เจ้ากรรมนายเวร และศัตรูหมู่มารทุกภพทุกชาติ

            นอกจากนี้ ข้า ฯ ขอส่งผลบุญนี้ไปยังท่านผู้อ่านทุกท่านที่มีโอกาสได้อ่านบทความหมวดนี้ ขอให้ทุกท่านตลอดจนครอบครัวจงประสบแต่ความสุข ความเจริญ และมั่งมีศรีสุขตลอดไป

          ยิ่งกว่านั้น หากท่านใดมีจิตอันเป็นกุศลด้วยการกดแชร์บทความหมวดนี้ไปยังญาติมิตรของท่าน ขอให้บุญกุศลของท่านเพิ่มขึ้นเป็นร้อยเท่าพันเท่าเทอญ

1.ความนำ

            หลังจากได้เขียนบทความหมวด 4 ประสบการณ์การสั่งจิตใต้สำนึกเพื่อความสำเร็จและความสุขจบลงด้วยการโพสต์บทความสุดท้าย เมื่อวันที่ 26 กรกฎาคม 2563 แล้ว ประกอบกับในช่วงนี้เป็นเทศกาลเข้าพรรษา ซึ่งเป็นเวลาที่พระสงฆ์จะเคร่งครัดในการปฏิบัติเป็นพิเศษเป็นเวลา 3 เดือน ในขณะที่อุบาสก อุบาสิกาก็จะหมั่น ทำบุญตักบาตร และเข้าวัดสร้างบุญกุศลและปฏิบัติธรรมเป็นพิเศษมากกว่าช่วงเวลาอื่น ๆ ของปี ผมจึงเห็นว่า น่าจะเป็นโอกาสดีและเหมาะสมที่จะนำเรื่องเล่า ประสบการณ์ในการฝึกปฏิบัติธรรมเพื่อคลายทุกข์มาเล่าสู่ท่านผู้ฟังบ้าง

          แม้ผมในฐานะผู้เล่าจะยังไม่สามารถปฏิบัติธรรมจนบรรลุธรรมขั้นสูง ยังเป็นขั้นโลกียะอยู่  แต่ผมก็เชื่อว่า หากท่านใดที่กำลังต้องการมีความรู้ความเข้าใจขั้นพื้นฐานจากผู้เคยฝึกปฏิบัติมาก่อน ก่อนที่จะตัดสินใจลงมือฝึกการปฏิบัติอย่างจริงจังต่อไป หลังจากได้อ่านบทความของผมแล้ว อาจจะจุดประกายให้ท่านสนใจมาปฏิบัติธรรมอย่างจริงจังบ้างก็ได้

          การฝึกปฏิบัติธรรมตามแนวทางพระพุทธศาสนาหรือกล่าวอีกนัยหนึ่ง คือ การฝึกสมถวิปัสสนากรรมฐานในยุคปัจจุบันนี้ ไม่เพียงแต่ชาวพุทธเท่านั้นแม้แต่ชาวต่างชาติต่างศาสนาก็ได้ให้ความสนใจเข้ามาฝึกการปฏิบัติเพิ่มมากขึ้นเรื่อย ๆ  ยิ่งกว่านั้น ยังได้มีการจัดเป็นหลักสูตรการเรียนการสอนในมหาวิทยาลัยชื่อดังหลายแห่งในสหรัฐอเมริกาและยุโรปตะวันตก และนับเป็นหลักสูตรยอดนิยมหลักสูตรหนึ่งทีเดียว

            การที่การฝึกปฏิบัติธรรมตามแนวพระพุทธศาสนากำลังได้รับความนิยมเพิ่มมากขึ้นเรื่อย ๆ ไปทั่วโลก ก็เพราะผู้ที่ได้เข้ารับการฝึกต่างได้พิสูจน์ด้วยตนเองว่า ทำให้พวกตนสามารถคลายความทุกข์หรือมีความทุกข์น้อยลง อย่างที่ไม่เคยได้รับจากการฝึกที่ใดมาก่อน

            แนวทางในการเล่าเรื่องของผม ก็คงเล่าตามประสบการณ์ในการฝึกปฏิบัติ ไม่ได้เล่าแบบคนอ่านพระไตรปิฎกหรือเรียนหลักสูตรนักธรรมหรือหลักสูตรพระมหาเปรียญมา โดยมีเป้าหมายอยู่ที่ทำให้ท่านผู้อ่านที่อาจจะไม่เคยฝึกปฏิบัติมาก่อนเกิดความรู้ความเข้าใจในเบื้องต้น พอจะเป็นพื้นฐานก่อนที่จะตัดสินใจไปฝึกปฏิบัติอย่างจริงจังในโอกาสต่อไป

          แต่ทั้งนี้มิได้หมายความว่า ผมไม่ได้ให้ความสนใจในการศึกษาหาความรู้เพิ่มเติมจากการอ่านหนังสือพระไตรปิฎกหรือหนังสือคำสอนธรรมะของพระพุทธเจ้าที่มีครูบาอาจารย์ต่าง ๆ ได้เรียบเรียงไว้ เพราะถ้าไม่สนใจศึกษาหาความรู้ความรู้เพิ่มเติมจากการอ่านหนังสือดังกล่าว ผมก็จะไม่มีพื้นฐานความรู้ ซึ่งเป็นสิ่งจำเป็นในการฝึกปฏิบัติธรรม เพื่อไม่ให้หลงทาง

            อย่างไรก็ตาม ลำพังแค่การอ่านหนังสือพระไตรปิฎกหรือหนังสือธรรมะต่าง ๆ จนมีความรู้แตกฉาน ก็จะไม่สามารถทำให้ผู้นั้นบรรลุธรรมขั้นสูงได้ หากผู้นั้นมิได้ฝึกปฏิบัติอย่างจริงจัง อาจจะทำให้ผู้นั้นมีความเข้าใจผิดหรือเข้าใจคลาดเคลื่อนในหลักธรรมในสาระสำคัญได้ เพราะความรู้ความเข้าใจที่ได้จากการอ่านหรือการเรียนนั้น มิใช่ความรู้ที่เกิดจากการลงมือปฏิบัติจริง

2.จุดเริ่มต้นที่ทำให้ผมหันมาสนใจการปฏิบัติธรรม

แม้ว่าผมจะเป็นชาวพุทธโดยกำเนิด แต่ความสนใจในการปฏิบัติธรรมของผมเพิ่งเริ่มต้นเมื่อปี พ.ศ.2522 ในปีนั้นมีผู้ทำนายทายทักชะตาชีวิตของผมว่า จะเจริญก้าวหน้าในอาชีพการเงิน มีชื่อเสียงดี  ผลปรกฎว่า คำทำนายนั้นถูกต้อง กล่าวคือในปีนั้นกรมการปกครองได้มีคำสั่งโยกย้ายผมจากตำแหน่งปลัดอำเภออาวุโสห้วยแถลง จังหวัดนครราชสีมา และแต่งตั้งให้ดำรงตำแหน่งผู้ตรวจการส่วนท้องถิ่นจังหวัดชัยภูมิ ในขณะที่ผมมีอายุได้เพียง 28 ปี และมีอายุราชการเพียง 5 ปี

ท่านอาจจะสงสัยว่า ตำแหน่งผู้ตรวจการส่วนท้องถิ่นจังหวัด คือ ตำแหน่งอะไร มีอำนาจหน้าที่อะไร และมีความสำคัญอย่างไร

ผมขอเฉลยว่า ตำแหน่งผู้ตรวจส่วนท้องถิ่นจังหวัดในยุคนั้นเป็นตำแหน่งคู่กับจ่าจังหวัด ขึ้นตรงต่อปลัดจังหวัด แต่ปัจจุบันตำแหน่งนี้ เป็นตำแหน่งสังกัดกรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่น เรียกชื่อตำแหน่งว่า ท้องถิ่นจังหวัด

ในยุคนั้น หากปลัดอำเภออาวุโสได้รับการคัดเลือกจากรมการปกครองให้ดำรงตำแหน่งผู้ตรวจการส่วนท้องถิ่นจังหวัดในขณะที่ยังมีอายุตัวและอายุราชการยังน้อย ถือว่ามีอนาคตสดใส และคาดหมายกันว่า ก้าวต่อไปคือการได้รับคัดเลือกให้เข้าโรงเรียนนายอำเภอในขณะที่วัยยังหนุ่มแน่น

สาเหตุที่ทำให้ผมได้รับคัดเลือกให้ดำรงตำแหน่งผู้ตรวจการส่วนท้องถิ่นจังหวัดชัยภูมิในขณะที่มีอายุราชการแค่ 5 ปี ก็เพราะผมสอบคัดเลือกเลื่อนระดับเป็นระดับ 5 รุ่นแรกของกรมการปกครองได้เมื่อปี พ.ศ.2520 ประกอบกับการมีคุณวุฒิจบปริญญาโทจากนิด้า ซึ่งในยุคนั้น คนที่เรียนจบปริญญาโทได้ยังมีน้อย กรมการปกครองจึงมีนโยบายแต่งตั้งผู้ที่จบปริญญาโทขึ้นดำรงตำแหน่งผู้ตรวจการส่วนท้องถิ่นจังหวัด

เมื่อผมได้รับคำสั่งกรมการปกครองให้ดำรงตำแหน่งผู้ตรวจการส่วนท้องถิ่นจังหวัดชัยภูมิ ผม พ่อแม่ และญาติพี่น้องของผมที่จังหวัดชัยภูมิ ต่างก็ดีใจในความเจริญก้าวหน้าของผม

แต่ความดีใจนั้นอยู่ได้ไม่นาน เพราะจังหวัดชัยภูมิได้ออกคำสั่งโยกย้ายและแต่งตั้งให้ผมไปดำรงตำแหน่งปลัดอำเภอภูเขียว หลังจากผมได้ดำรงตำแหน่งผู้ตรวจการส่วนท้องถิ่นจังหวัดชัยภูมิได้เพียงเดือนเดียว โดยให้เหตุผลว่า ผมยังมีประสบการณ์น้อย อยากให้ลงไปหาประสบการณ์ที่อำเภอก่อนแล้วค่อยขึ้นมาใหม่

ผมยอมรับว่า การที่จังหวัดชัยภูมิได้มีคำสั่งโยกย้ายให้ผมกลับไปเป็นปลัดอำเภออาวุโส อำเภอภูเขียว แม้จะเป็นอำเภอชั้นหนึ่งของจังหวัด แต่ก็ทำให้ผมรู้สึกผิดหวังและเสียใจไม่น้อย เพราะคำสั่งดังกล่าวทำให้ผมรู้สึกว่า ความเจริญก้าวหน้าในชีวิตราชการของผมที่ทำท่าจะรุ่งโรจน์กลับต้องสะดุดลงในชั่วเวลาแค่เดือนเดียวเท่านั้น

สิ่งนี้เองที่ได้ทำให้ผมเริ่มมองเห็นความไม่เที่ยงแท้ของชีวิต จึงอยากจะหันหน้าเข้าหาการปฏิบัติธรรมเพื่อคลายความทุกข์ที่มีอยู่ในใจ

3.ทำไมจึงเรียกว่า การฝึกปฏิบัติธรรมเพื่อคลายทุกข์

          หลายคนที่ยังไม่ยอมให้ความสนใจที่จะฝึกปฏิบัติธรรมทั้ง ๆ ที่เป็นชาวพุทธโดยกำเนิด ก็น่าจะเกิดจากความคิดที่ว่า ตนยังไม่พร้อมที่จะพ้นทุกข์หรือไปสู่นิพพานนั่นเอง ทั้ง ๆ ที่ยังไม่รู้เลยว่า นิพพานคืออะไร และทำอย่างไรจึงจะไปถึง ยากหรือง่ายเพียงใด

            หลายคนอาจจะคิดว่า นิพพานคือการสูญเสียครั้งยิ่งใหญ่ในชีวิต เพราะต้องสละทุกอย่างที่ตนมี ตนชอบในโลกนี้ไปทั้งหมด ไม่ว่าจะเป็นลาภ ยศ สุข สรรเสริญ ซึ่งเป็นสมบัติที่มนุษยโลกนิยมกัน

            อาจจะเป็นเหตุนี้กระมัง เวลาไปฟังธรรมตามวัดวาต่าง ๆ พระสงฆ์ในยุคสมัยนี้จึงไม่ค่อยแสดงธรรมเทศนาเรื่องการไปสู่นิพพานให้อุบสกอุบาสิกาฟัง เนื่องจากเกรงว่าจะไม่ถูกกับจริตของญาติโยมในยุคนี้ ซึ่งเป็นยุควัตถุนิยม

            ถ้าเช่นนั้น ลองทบทวนดูหน่อยว่า พระพุทธเจ้าตรัสรู้อะไร และสอนอะไร หากตอบสั้น ๆ ก็คือ ตรัสรู้อริยสัจสี่ ได้แก่ ทุกข์-สมุทัย มรรค-นิโรธ

            ทุกข์ คือผลที่เกิดจากสมุทัย สมุทัย คือสาเหตุแห่งทุกข์

            มรรค คือหนทางไปสู่การดับทุกข์ นิโรธ คือ ผลที่เกิดจากมรรค นั่นคือ การดับทุกข์อย่างสิ้นเชิงหรือนิพพานนั่นเอง ไม่ต้องตกอยู่ในวัฏสงสาร เวียนว่ายตายเกิดอีกต่อไป

            การจะสามารถดับทุกข์ได้อย่างสิ้นเชิง ไม่ใช่ว่าแค่อยากจะดับ จะดับได้เลย เพราะมนุษย์เราตกอยู่ในวัฏสงสารหรือการเวียนว่ายตายเกิดอันเป็นผลมาจากกรรมดีกรรมชั่วที่ได้สร้างกันมาในชาติภพต่าง ๆ 

            ด้วยเหตุนี้ เพื่อให้ท่านผู้อ่านรู้สึกผ่อนคลายไม่เครียด ผมจึงขอเรียกว่า การฝึกปฏิบัติธรรมเพื่อคลายทุกข์ ซึ่งยังไม่ใช่การดับทุกข์ แต่เป็นเพียงหนทางเบื้องต้นเท่านั้น เพื่อให้ท่านผู้อ่านมีความรู้สึกว่า การฝึกปฏิบัติธรรมเพื่อคลายทุกข์มีความเป็นไปได้ที่จะสัมผัสได้ในชาตินี้และเวลานี้ ไม่ต้องรอข้ามภพข้ามชาติยาวนานเหมือนการไปสู่นิพพาน

          หรืออาจจะกล่าวอีกนัยหนึ่งว่า การฝึกปฏิบัติธรรมเพื่อคลายทุกข์ เป็นเรื่องใกล้ตัว ไม่ใช่เรื่องไกลตัวจนสุดเอื้อม ทุกคนสามารถฝึกและนำมาปรับใช้ในชีวิตประจำวันได้เป็นอย่างดี

            ด้วยประสบการณ์ของการฝึกปฏิบัติธรรมมาเป็นระยะเวลายาวนานร่วม 41 ปี  ผมขอยืนยันว่า ทันทีที่ท่านได้เริ่มฝึกการปฏิบัติธรรมเพื่อคลายทุกข์ ท่านก็จะเริ่มรู้สึกว่า ความทุกข์ของท่านเริ่มจะลดน้อยลง ไม่ทุกข์มากเหมือนก่อนที่ท่านจะได้ฝึก และถ้าท่านฝึกต่อไปเรื่อย ๆ เมื่อมีเหตุการณ์ร้ายแรงอะไรเกิดขึ้นในชีวิตของท่าน ท่านจะไม่รู้สึกทุกข์มากเหมือนคนอื่น ๆ ที่ไม่ได้ฝึกการปฏิบัติธรรม

4.สรุป

            การที่ผมได้ให้ความสนใจในการฝึกการปฏิบัติธรรมเมื่อปี พ.ศ.2522 ก็เพราะความรู้สึกผิดหวังในความไม่เที่ยงแท้ของชีวิตราชการที่ทำท่าจะรุ่ง อยู่ดี ๆ กลับร่วงลงภายในเวลาแค่เดือนเดียวเท่านั้น  ดังนั้น ผมจึงต้องการหันหน้าเข้าหาพระธรรมเพื่อคลายความทุกข์ที่มีอยู่ในใจ ส่วนการฝึกปฏิบัติผมได้เริ่มต้นอย่างไร และมีการต่อยอดหรือพัฒนาการอย่างไรบ้าง ผมจะขอเล่าให้ท่านผู้อ่านฟังในบทความต่อ ๆ ไป

            สำหรับความคิดเห็นเพิ่มเติม กรุณาติดตามได้ใน “คุยกับดร.ชา ” ท้ายบทความนี้

คุยกับ ดร.ชา

          เมื่อครั้งที่ผมได้ไปสอนปริญญาโท คณะรัฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยรามคำแหง เป็นเวลา 9 ปี ช่วงปี พ.ศ.2552-2560 ผมได้มีโอกาสไปสอนทางเหนือด้วย ทำให้ผมมีโอกาสได้ลูกศิษย์คนหนึ่ง ชื่อคุณหมอ (ชื่อสมมุติ)

            คุณหมอเป็นประธานรุ่น ที่มีความรับผิดชอบในการดูแลเพื่อน ๆ และต้อนรับขับสู้อาจารย์  ทำให้ผมรู้จักคุ้นเคยกับคุณหมอเป็นอย่างดี  ผมเห็นว่า คุณหมอเป็นคนสุภาพเรียบร้อยและมีตำแหน่งหน้าที่การงานดี น่าจะสนใจในการปฏิบัติธรรมไม่น้อย จึงได้เชิญเข้ามาเป็นคู่สนทนาในครั้งนี้

            “ ก่อนอื่น อาจารย์ต้องขอแสดงความยินดีกับคุณหมอ ที่มีความเจริญก้าวหน้าได้เลื่อนระดับตำแหน่งสูงขึ้น ” ผมเปิดฉากด้วยการแสดงมุทิตาจิตด้วยความจริงใจ

            “ ขอบคุณครับอาจารย์ หากมีโอกาสขอเชิญอาจารย์ไปเที่ยว ผมยินดีต้อนรับเต็มที่ ” คุณหมอแสดงน้ำใจต่อผมตอบ

            “ วันนี้ เราจะมาคุยกันเรื่องการฝึกปฏิบัติธรรมกัน ผมคิดว่า คุณหมอคงได้ฝึกการปฏิบัติธรรมมาบ้างแล้ว ” ผมชวนคุณหมอคุยแบบสบาย ๆ เพื่อให้เกิดความรู้สึกผ่อนคลาย

            “ อ๋อ ผมก็ให้ความสนใจในเรื่องนี้ไม่น้อย อย่างการที่ผมได้เลื่อนระดับตำแหน่งคราวนี้ ก็น่าจะเกิดจากบุญกุศลต่าง ๆ ที่ผมและครอบครัวได้ทำมา รวมทั้งการปฏิบัติธรรมด้วย ” คุณหมอเปิดเผยความรู้สึกในใจออกมา

            “ อาจารย์ขอถามคุณหมอหน่อยว่า คำว่า การปฏิบัติธรรม ที่พวกเราได้ยินได้ฟังกันบ่อย ๆ ในความเข้าใจของคุณหมอ คิดว่าน่าจะหมายถึงอะไร ” ผมเริ่มตีกรอบการสนทนา

            “ ผมคิดว่า การปฏิบัติธรรมที่ชอบพูดถึงกันบ่อย ๆ น่าจะหมายถึงการไปฝึกสมาธิที่วัด หรือสำนักปฏิบัติธรรม อย่างที่เรียกคำเต็มว่า การฝึกสมถวิปัสสนากรรมฐาน

            หากฝึกแค่ให้จิตใจสงบ มีสมาธิแน่วแน่ เรียกว่า ฝึกสมถะ แต่ถ้าฝึกการใช้ปัญญาหาหนทางดับทุกข์ด้วย เรียกว่า วิปัสสนา แต่ส่วนมากมักจะเรียกรวมกันว่า การฝึกสมถวิปัสสนากรรมฐาน ” คุณหมอตอบแบบแสดงภูมิในทางพระพุทธศาสนา

            “ดีมาก คุณหมอ แสดงว่าคุณหมอมีความรู้ความเข้าใจในพื้นฐานของคำสอนทางพระพุทธศาสนาเป็นอย่างดี อาจารย์ขอชมเชย” ผมชมคุณหมอด้วยใจจริง

            “ ขอถามความเห็นคุณหมอสักนิดหนึ่งว่า ทำไมหลายคนหรืออาจจะเรียกว่าชาวพุทธส่วนมากจึงไม่ค่อยให้ความสนใจในการฝึกปฏิบัติธรรม ” ผมถามเข้าประเด็นเลย

            “ ในความเห็นของผมนะอาจารย์ ผมคิดว่า คนที่ยังไม่ให้ความสนใจในการฝึกปฏิบัติธรรม น่าจะเกิดจากการขาดความรู้ความเข้าใจขั้นพื้นฐานในการปฏิบัติธรรม หรืออาจจะเรียกว่า ยังมีความเข้าใจผิดก็ได้

            เช่น เข้าใจว่า การฝึกปฏิบัติธรรมเป็นเรื่องของพระสงฆ์ ผู้ครองเรือนอย่างพวกเรานี้ น่าจะแค่ทำบุญทำทานก็น่าจะพอแล้ว  หรืออาจจะเข้าใจว่า ตัวเขายังมีภาระทางครอบครัวอยู่ ยังไม่พร้อมที่จะสละเวลามาฝึกปฏิบัติธรรม หรือเข้าใจว่าการฝึกปฏิบัติธรรมต้องไปฝึกที่วัดเท่านั้น เป็นต้น ” คุณหมอแสดงความเห็นเหมือนจะมองจิตใจของคนที่ไม่อยากจะฝีกการปฏิบัติธรรมได้อย่างทะลุปรุโปร่ง

            “ ถ้าเป็นเช่นนั้นจริงก็ดีแล้ว การที่อาจารย์ตัดสินใจเขียนบทความหมวดนี้ ก็เพราะต้องการทำความเข้าใจเบื้องต้นในการฝึกปฏิบัติธรรมให้แก่พวกเราทั้งหลายที่ยังอาจจะมีความเข้าใจผิดหรือเข้าใจคลาดเคลื่อนอยู่ว่า การฝึกปฏิบัติธรรมนั้น เป็นเรื่องไกลตัว เป็นเรื่องของพระ หรือเป็นเรื่องยากจนเกินไปสำหรับคนธรรมดาหรือปุถุชน ” ผมได้จังหวะจึงรีบดึงวกเข้าหาจุดมุ่งหมาย

            “ ในความเข้าใจของคุณหมอ คิดว่า การฝึกปฏิบัติธรรมจะช่วยในการคลายทุกข์ได้อย่างไร ” ผมคาดคั้นให้คุณหมอแสดงความเข้าใจที่แท้จริงออกมา

            “ ในความเข้าใจของผมนะอาจารย์ การที่คนเรามีความทุกข์ ก็เพราะยังมีความโลภ ความโกรธ และความหลง ซึ่งเป็นบ่อเกิดของกิเลสตัณหา หากเราหาวิธีการที่จะทำให้สามารถลดความโลภ ความโกรธ และความหลงได้ ความทุกข์ก็จะลดน้อยลง

            ดังนั้น หากใครอยากจะคลายความทุกข์ ก็ต้องฝึกการปฏิบัติธรรม เพื่อทำจิตใจให้สงบ และเกิดปัญญาในการที่จะลดความโลภ ความโกรธ และความหลงได้สำเร็จ ” คุณหมอสรุปเข้าเป้าที่ผมต้องการ

            “ดีมาก คุณหมอ อาจารย์ต้องขอขอบคุณ คุณหมอมากที่กรุณาสละเวลาอันมีค่ามาร่วมสนทนากับอาจารย์ในวันนี้ ขอผลบุญได้เกื้อหนุนให้คุณหมอและครอบครัว ประสบแต่ความสุขและเจริญก้าวหน้าต่อไปเรื่อย ๆ ” ผมกล่าวขอบคุณ คุณหมอพร้อมกับให้พรตามธรรมเนียม

“ หากเห็นว่า บทความเรื่องเล่านี้ถูกใจท่าน กรุณากดไลค์ กดแชร์ไปยังเพื่อน ๆ และบุคคลหรือกลุ่มในเครือข่ายของท่าน รวมทั้งกดคอมเมนต์ หรือกดติดตามด้วย จักเป็นพระคุณยิ่ง ”

ดร.ชา

3/08/20