เรื่องเล่า ดร.ชา สนุก และสร้างสรรค์ 369

การเข้าสู่อาชีพนักปกครองของผม ก็ด้วยภูมิหลัง และแรงบันดาลใจ 4 ประการ คือ นักปกครองคนแรกที่ผมรู้จัก ผู้ว่า ฯ ในดวงใจ นายอำเภอผู้น่าเกรงขาม และคำพยากรณ์ของโหราจารย์ สำหรับ ตอน (1) นี้ จะขอเล่าถึงภูมิหลัง และนักปกครองคนแรกที่ผมรู้จัก

1.ภูมิหลัง

          ตระกูลของผม  ในชั้นคุณปู่ คุณย่า ถอยหลังลงไปเป็นชาวนา  แต่พอรุ่นคุณพ่อของผม ได้เริ่มผันตัวเข้าสู่อาชีพรับราชการ โดยคุณพ่อของผมได้เริ่มต้นด้วยการเป็นเสมียนของกรมสรรพสามิต ต่อมาก็ได้เจริญก้าวหน้าขึ้นไปตามระบบราชการ ได้เลื่อนตำแหน่งขึ้นเป็นสรรพสามิตอำเภอ และได้เกษียณอายุราชการในตำแหน่งผู้ช่วยสรรพสามิตจังหวัด

            ส่วนคุณแม่ของผม ในชั้นคุณตา เริ่มเข้าสู่อาชีพรับราชการเป็นครูประชาบาล เช่นเดียวกับคุณแม่ของผมที่ได้เจริญรอยตามคุณตาด้วยการประกอบอาชีพเป็นครูประชาบาลจนกระทั่งเกษียณอายุราชการ

            เมื่อเกิดมา ผมจึงได้ชื่อว่า อยู่ในครอบครัวของข้าราชการ ซึ่งเท่ากับเป็นการฝังลึกลงไปในจิตใต้สำนึกว่า เมื่อโตขึ้นผมคงจะต้องรับราชการเหมือนคุณพ่อคุณแม่ ส่วนจะเป็นอาชีพรับราชการสังกัดใดนั้นเป็นอีกเรื่องหนึ่ง  โดยเฉพาะอย่างยิ่งในสังคมต่างจังหวัดหรือสังคมชนบทในยุคสมัยนั้น ซึ่งเป็นระยะเวลาที่ผ่านมาเกือบ 70 ปีแล้ว ทำให้ผมมองความโดดเด่นของอาชีพรับราชการที่มีเหนือกว่าอาชีพอื่น ๆ ได้อย่างชัดเจน

2.แรงบันดาลใจ: นักปกครองคนแรกที่ผมรู้จัก

          ผมเชื่อว่า การที่คนเราอยากจะเป็นอะไรนั้น จะต้องเกิดแรงบันดาลใจ อย่างที่ทุกวันนี้เรียกว่า ต้องมีไอดอล (Idol) ผมก็เช่นเดียวกัน มีนักปกครองอย่างน้อย 3 คนที่ทำให้ผมเกิดแรงบันดาลใจอยากก้าวเข้าสู่อาชีพนักปกครอง  คนแรก คือ ท่านกำนันคงศักดิ์ รักสกุลพิพัฒน์

          กำนันคงศักดิ์ รักสกุลพิพัฒน์ กำนันตำบลรอบเมือง อำเภอเมืองชัยภูมิ จังหวัดชัยภูมิ คือนักปกครองคนแรกที่ผมรู้จัก  ท่านเป็นญาติทางคุณปู่ของผม มีศักดิ์เป็นลุงของคุณพ่อ บ้านก็อยู่ติดกันกับบ้านคุณปู่ของผม  

   

            ผมขอเล่าแทรก ณ ตรงนี้ว่า กำนันผู้ใหญ่บ้านในยุคนั้น นับว่า เป็นบุคคลที่มีความสำคัญต่อสังคมชนบทมาก  อันเป็นผลมาจากการปฏิรูประบบการบริหารราชการแผ่นดินในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่ ฯ ที่ทรงมีพระบรมราโชบายจะสร้างความเป็นเอกภาพหรือความเป็นอันหนึ่งอันเดียวให้แก่สยามประเทศ เพื่อนำพาสยามประเทศให้สามารถรอดพ้นการล่าอาณานิคมอย่างหิวกระหายของประเทศมหาอำนาจตะวันตกในยุคนั้น  และระบบกำนันผู้ใหญ่บ้านก็เป็นส่วนสำคัญส่วนหนึ่งของการปฏิรูปการปกครองในส่วนภูมิภาค

          ระบบกำนันผู้ใหญ่บ้าน ทำให้อำนาจรัฐสามารถเชื่อมโยงไปถึงประชาชนในชนบททุกตำบลหมู่บ้าน  และเป็นรากฐานสำคัญที่ทำให้บ้านเมืองมีความสงบเรียบร้อย   หากไม่มีระบบกำนันผู้ใหญ่บ้านเป็นรากฐานมาตั้งแต่ครั้งนั้น การปกครองบ้านเมืองก็คงยากที่จะสงบสุขได้ เพราะกำนันผู้ใหญ่บ้าน คือ บุคคลที่ทำหน้าที่สองอย่างในเวลาเดียวกัน เป็นทั้งตัวแทนราษฎรและตัวแทนของทางราชการ                                          

กำนันในยุคนั้นสามารถดำรงตำแหน่งไปได้เรื่อย ๆ จนกว่าจะตายหรือลาออก หรือทำความผิดแล้วถูกปลดออก เหตุที่ให้ดำรงตำแหน่งไปเรื่อย ๆ ก็เพราะทางราชการเห็นว่า กำนันหรือผู้ใหญ่บ้าน คือ ผู้นำของชาวบ้านพร้อมกับการเป็นตัวแทนของทางราชการ การให้อยู่ในตำแหน่งไปเรื่อย ๆ โดยไม่มีการปลดเกษียณอายุ น่าจะเกิดผลดีมากกว่า เพราะรู้จักคุ้นเคยกับลูกบ้านเป็นอย่างดีอยู่แล้ว อย่างไรก็ตาม ในเวลาต่อมาในยุคของรัฐบาล จอมพล ถนอม กิตติขจร ได้แก้กฎหมายให้กำนันผู้ใหญ่บ้าน เกษียณอายุราชการ 60 ปี เหมือนข้าราชการ เนืองจากเห็นว่าหลายคนมีอายุมาก มีปัญหาเรื่องสุขภาพและขาดความกระฉับกระเฉงในการปฏิบัติหน้าที่

ความประทับใจในตัวกำนันคงศักดิ์ รักสกุลพิพัฒน์

้https://tridirek.com/2-positive-thinking-happy -enjoy(opens in a new tab)

กำนันผู้ใหญ่บ้านในยุคนั้น เวลาแต่งเครื่องแบบมักจะพกปืนไปด้วย เพราะต้องทำหน้าที่ในการรักษาความสงบเรียบร้อยในปราบปรามโจรผู้ร้ายร่วมกับนายอำเภอและปลัดอำเภอ ยิ่งกว่านั้น กำนันผู้ใหญ่บ้านยังมีอำนาจใในการจับกุมผู้กระทำความผิดคดีอาญา เพื่อส่งอำเภอให้สอบสวนดำเนินคดีต่อไป

ผมเคยเห็นใต้ถุนบ้านกำนันตำบลโพนทอง อำเภอเมืองชัยภูมิ ซึ่งเป็นบ้านเกิดของคุณแม่ผม และตัวผม มีโซ่ตรวนไว้ล่ามตัวผู้กระทำความผิดก่อนที่จะนำส่งอำเภอ เพราะในยุคสมัยน้ัน การเดินทางยังยากลำบาก แม้จะจับตัวผู้ร้ายได้ ก็ไม่อาจจะนำส่งอำเภอได้ทันที จึงจำเป็นต้องล่ามโซ่ตรวจไว้ก่อน

  เมื่อประมาณปี พ.ศ.2501 คุณพ่อของผมได้รับคำสั่งให้เลื่อนตำแหน่งขึ้นเป็นสรรพสามิตอำเภอและย้ายไปดำรงตำแหน่งสรรพพสามิตอำเภอจัตุรัส จังหวัดชัยภูมิ

ท่านกำนันคงศักดิ์ ฯ ได้สละเวลาเดินทางมาส่งคุณพ่อผม และครอบครัวที่บ้าน ซึ่งตั้งอยู่ที่บ้านขี้เหล็กใหญ่ ตำบลรอบเมือง อำเภอเมืองชัยภูมิ ก่อนจะต้องเดินทางไปรับตำแหน่งใหม่ โดยแต่งเครื่องแบบกำนันมาด้วย จึงทำให้ดูน่าเกรงขาม เมื่อได้เวลาตามฤกษ์ออกเดินทางราว ๆ 08.09 น. ท่านได้กรุณาให้เกียรติคุณพ่อและพวกเรา ด้วยการยิงปืนขึ้นฟ้า 3 นัด เป็นอำนวยอวยพรตามกระแสนิยมในยุคสมัยนั้น หลังจากนั้น พวกเราก็ออกเดินทางไปยังอำเภอจัตุรัส จังหวัดชัยภูมิ ซึ่งมีระยะทางห่างจากอำเภอเมืองชัยภูมิประมาณ 40 กิโลเมตร

นี่คือภาพความประทับใจหรือความคิดด้านบวกที่ผมมีต่อตัวท่านกำนันคงศักดิ์ รักสกุลพิพัฒน์ นักปกครองคนแรกที่ผมรู้จัก ที่เด็กน้อยวัย 7 ขวบอย่างผมยังจำได้อย่างฝังใจจนกระทั่งทุกวันนี้ แม้เวลาวันเวลาได้ผ่านมาแล้วมากกว่า 60 ปีก็ตาม และแทบไม่น่าเชื่อในเวลาต่อมาเมื่อปี พ.ศ.2522-2523 ผมได้มีโอกาสร่วมงานกับลูกชายของท่านกำนันคงศักดิ์ฯ ซึ่งมีศักดิ์เป็นอาของผมคือ ปลัดสุวัฒน์ รักสกุลพิพัฒน์ เมื่อครั้งผมได้ดำรงตำแหน่งปลัดอำเภออาวุโส อำเภอภูเขียว จังหวัดชัยภูมิ

ม

3.สรุป

          การที่ผมเกิดมาในครอบครัวที่คุณพ่อและคุณแม่ประกอบอาชีพรับราชการ อันเป็นอาชีพที่โดดเด่นที่สุดในสังคมชนบทเมื่อประมาณ 70 ปีที่ผ่านมา ย่อมเป็นพื้นฐานทีทำให้ผมเกิดความชื่นชอบในอาชีพรับราชการได้ไม่ยาก และการที่ผมได้รู้จักนักปกครองคนแรก คือ ท่านกำนันคงศักดิ์ รักสกุลพิพัฒน์ ซึ่งเป็นญาติผู้ใหญ่คนหนึ่งของคุณพ่อของผมที่ได้กรุณาสละเวลามาส่งคุณพ่อขอผมและครอบครัวในการเดินทางไปรับตำแหน่งสรรพสามิตอำเภอ โดยได้ยิงปืนขึ้นฟ้า 3 นัด เป็นการอำนวยอวยพรให้เดินทางไปรับตำแหน่งใหม่โดยปลอดภัย ก็ยิ่งทำให้ผมรู้สึกประทับใจในการเป็นนักปกครองว่า เป็นบุคคลสำคัญและมีบทบาทอันโดดเด่นในสังคมต่างจังหวัด

          ในตอนต่อไป ผมจะเล่าเรื่อง ผู้ว่า ฯ ในดวงใจ ซึ่งเป็นนักปกครองคนที่สอง ในการสร้างแรงบันดาลใจหรือเป็นไอดอลให้ผม

            พบกันใหม่ วันอาทิตย์ที่ 19 เมษายน 2563

          ขอบคุณครับ

            ดร.ชา

            วันอาทิตย์ที่ 12 เมษายน 2563

แรงบันดาลใจ

นักปกครองคนแรกที่ผมรู้จัก

ผู้ว่า ฯ ในดวงใจ

นายอำเภอผู้น่าเกรงขาม

คำพยากรณ์ของโหราจารย์